Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1580 ADAM CHRUSZCZEWSKImadzenia odznaczaly siE: tez zWiE:kszonq operatywnosciq w dzialalnoscizewnE:trznej. W szczeg6lny spos6b odnosi SiE: to do jezuit6w,kt6rzy prE:znosciq organizacyjnq, rozwojem ilosciowym i wielostronnosciqprzedsiE:wzi~c wyrastajq zdecydowanie nawet ponadpozostale zakony swojej grupy. Na podkreslenie zasluguje tez stosunkowowysoki poziom umyslowy kleru regularnego. 0 He i wczesme)dawala si~ odczuc przewaga kleru zakonnego starychformacji nadduchowienstwem swieckim, chociazby tylko w szerokorozumianej pracy duszpasterskiej, to wejscie na aren~ zycia spoleczno-religijnegonowych formacji, mimo stalej tendencji do podnoszeniawyksztalcenia kleru parafialnego, pot~guje jeszcze bardziejr6znice w mozliwosciach i skutkach dzialania obu odlam6w duchowienstwa.Nie oznacza to naturalnie, ze cale duchowienstwo zakonnestalo na tak wysokim poziomie moralnym i umyslowym.Wydaje si~ jednak, ze przeci~tny poziom zakonnik6w zaangazowanychw duszpasterstwie parafialnym i pozaparafialnym bylwyzszy nie tylko od poziomu przeciE:tnego plebana czy wikariuszaale tez byl wyzszy od liczebnie wi~kszej reszty konfratr6w, z wyjqtkiemelity pracujqcej w szkolnictwie czy wykladajqcej w studiachzakonnych i seminariach. R6znice w poziomie moralnymi intelektualnym wewnqtrz wsp6lnot zakonnych Sq szczeg6lniejaskrawe w starych formacjach, i wyst~pujq nawet w nowychgal~ziach rodziny franciszkanskiej. Wiqze si~ to prawdopodobniez istnieniem w tych zakonach rozbudo~anego ch6ru drugiego.Szczeg6lnie bowiem "zaslugi" w podrywaniu opm"l zakon6wXVII-XVIII w. majq wlasnie laicy-kwestarze. Oni to Sq bohateramiburd w miasteczkach i przydroznych zajazdach, skqdr6wnie cz~sto trafiajq na wokand~ sqdowq jak i na karty satyrycznychutwor6w. W zgromadzeniach kleru regularnego. dysproporcjaw poziomie moralnym i umyslowym jest 0 wiele mniej\vidoczna, zwlaszcza jesli chodzi 0 kaplan6w. J ednostk~ organizacjiterytorialnej kleru regularnego stanowi prowincja. Podstawygcspcda rcze tej grupy nie r6zniq s i ~ zasadniczo od uposazeniatradycyjnego innych zakon6w w Polsce.Wspomniano juz, ie pierwszym zakonem kleru regularnegow Polsce byli j e z u i c i. Jak wiadomo, w 1540 r. Pawel III zatwierdzaTowarzystwo Jezusowe jako zakon a Ignacy Loyola zostajewybrany generalem. Zatwierdzajqc jezuit6w papiez ogranic zylli czb ~cz1onk6w powstajqcego zgromadzenia do 60 os6b. W cztery latap6zniej ograniczenie zostaje cofni~te, a w chwili smierci swegozalozyciela liczy juz Towarzystwo 1000 czlonk6w w 100 klasztorach.Sprowadzenie jezuit6w do Polski podyktowane bylo przede wszystkimkoniecznosciq niezwlocznej naprawy stanu szkolnictwa dla