Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

SLOWO WST~PNE1395koscielnej ze spoleczenstwem, rekrutacji i szeroko poj~tej for­macji kleru czy zakonnikow, funkcji spolecznych instytucji itd. W tradycyjnych kulturach spolecznych europejskiego kr~gu cywilizacyjnego zycie religijne mas katolikow uj~te bylo w bar­dzo powaznym stopniu w ramy instytucjonalne, parafii przede wszystkim, cz~sciowo takze bractw i innych malych grup spo­lecznych. Istniala silna tendencja do moZliwie dokladnego okreslenia obowiqzkowych praktyk religijnych ludnosci i stwo­rzenia systemu kontroli wypelniania tychze praktyk, wierzen. i zycia ludzi. W tej sytuacji poznanie calego systemu organi­zacyjnego i zasad jego funkcjonowania stanowi niezb~dny wa­runek wst~pny badan nad praktykami i zyciem religijnym ludzi. Warto tu przypomniec, ze tenze sam Gabriel Le Bras, ktory swymi pracami nad praktykami zainicjowal w wielkim stopniu powazny rllch naukowy badan nad wspolczesnymi sto­sunkami religijnymi, na polu historii rozwinql dzialalnosc wraz z licznym gronem swych uczniow przede wszystkim w zakresic organizacji Kosciola katolickiego i jej funkcjonowania. W jed­nym i drugim wypadkll chodzilo mu, jak juz podkreslilismy, o stworzenie najdogodniejszego, socjograficznego punktu wyj­scia do wlasciwych badan nad zyciem spoleczno-religijnym. W tej sytuacji nie mozemy takze zapominac, ze przeprowadzana wyzej krytyka socjografii religii odnosic si~ b~dzie w wielkiej mierze takze do socjograficznie uj~tej historii instytucjonalnej. Historia organizacji koscielnej, nawet uwzgl~dniajqca w duzej mierze aspekty socjologiczne, pozostaje bowiem jakby szkie­letem pozbawionym wlasciwego zycia. Nie ma w niej w zasadzie ~ miejsca na zagadnienia odpowiadajqce wspomnianym wyzejzainteresowaniom psycho-socjologicznym, zagadnienia kulturspolecznych i miejsca w tych kulturach postaw i wartosci religijnych,na charakterystyk~ zycia dllchowego jednostek, grupelitarnych, na omawianie ich trwalego wkladu w rozne dzialynarodowej kultury; nawet zagadnienia zycia religijnego najszerszych.mas dotykane Sq tylko najogolniej i to bardziejw sensie norm stawianych VIi tym zakresie przez Kosciolanizeli ich rzeczywistej realizacji. W zalozeniu niejako Zarysnie odpowie na dlugi szereg palqcych kwestii, jakie stawianeSq z roznych stron chociazby przy okazji refleksji millenijnych.Nie mozna jednak dzis jeszcze udzielic naukowo w pelni uza­. sadnionej i zdolnej nas zadowolic odpowiedzi na proste pytaniastawiane historykowi, 0 to na przyklad, czym byl, a w wielkiejmierze czym jest w rzeczywistosci spolecznej katolicyzm polski.Stqd tez mozliwe Sq dotqd bardzo kontrowersyjne przekonaniaw tym zakresie, zalezne od roznych nastawien i intencji. Po­•