Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1570 ADAM CHRUSZCZEWSKIwowae mozna usilowania Krzyzanowic, zmierzajqce do przeksztalceniasi~ w opactwo, przez otwarcie nowicjatu. Zamierzenia tenatrafHy na zdecydowany sprzeciw w Witowie. Wtedy Krzyzanowicezwrocily si~ do Hebdowa 0 przej~cie zwierzchnictwa. Rozpoczqlsi~ przeszlo wiekowy spor 0 prawa zwierzchnosci - Krzyzanowicepozostaly jednak nadal prepozyturq. W 1752 1'. cyrkariapolska traci opactwo w Nowym Sqczu. W roku tym general zakonuw Premontre Brunon de Becourt upowaznia opata z Hradista doodbywania wizyt kanonicznych w Nowym SqCZU i przylqcza toopactwo do prowincji morawskiej. Posuni~cie to mialo bye dokonanew celu podniesienia poziomu zycia zakonnego w ulegajqcymrozkladowi wewn~trznemu opactwie.W omawianej grupie, podobnie jak w grupie zakon6w mniszych,wyst~puje zjawisko komendy. Dotyczy one specjalnie premonstratensowi bozogrobcow. Witow i Hebdow od poczqtku XVII w. bylyopactwami komendataryjnymi. Pod koniec XVII w. uwolnionoHebdow od komendarzy. Wkrotce jednak przywrocono ich, rozdzielajqctylko uposazenie opata-komendatariusza od uposazeniakonwentu. Witow natomiast w pierwszej polowie XVIII w. pozbylsi~ komendatariuszy definitywnie.Organizacja terytorialna b 0 z 0 g rob cow, jak JUZ wyzeJwspomniano, lqczyla w sobie elementy dawnej struktury organizacyjnej,w postaci zaleznosci poszczegolnych placowek od opactwa,z podzialem prowincjalnym. Ustroj taki powodowal podwojnepodporzqdkowanie jednostek nizszego rz~du bez korelacji mi~dzyobydwoma zasadami zaleznosci organizacyjnej. Oznacza to, zenp. Miechow posiadal prawa zwierzchnosci w stosunku do pIa cowekpolozonych w kilku prowincjach. Prowincjalow dla czterechprowincji: malopolskiej, przemyskiej, wielkopolskiej i ma:wwieckiejpowolano w 1585 L Do prowincji malopolskiej nalezaly rowniezdwa domy slqskie - Bytom i Chorzow. Polozone byly bowiemna terenie diecezji krakowskiej i dzi~ki temu nie zostaly wyj~tespod zwierzchnictwa prepozyta miechowskiego. W tymze 1585 r.ustanowiono tez rad~ zlozonq z czterech kanonikow, z ktorychjeden stale mial przebywae w Miechowie. Od 1620 r. wybiera onakustosza piastujqcego drugq po prepozycie miechowskim god nosew zakonie. Prepozyt miechowski byl najwyzszym zwierzchnikiembozogrobcow polskich. Jednak ·juz od drugiej polowy XVI w. stanowiskoto przestaje bye dost~pne dla bozogrobcow. Tytul i uposazenieproboszcza miechowskiego przechodzi w r~ce komendatariuszy.Komend~ w Miechowie otrzymujq zwykle -protegowaniprzez kr61a dostojnicy koscielni, ktorzy jednak w wypadku objEiciabiskupstwa krakowskiego byli zmuszeni zrzec si~ godnosci opata.Komendatariusze ci nie wypelniali oczywiscie zadnego z wielu