Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ORGANIZACJA PARAFIALNA W SREDNIOWIECZU 1455kronikarza, nie mozna zaprzeczye, ze w tym czasie obowiqzywalyprzepisy, ~ otyczqce 'spraw religijnych, za kt6rych nieprzestrzeganiegrozily surowe kary. Gdyby relacj~ Thietmara przyjqe doslownie,w6wczas trzeba by stwierdzie, ze byly one znacznie surowsze,anizeli obowiqzujqce na W~grzech. Tam bowiem za lamanie postustosowano jedynie dluzszy post przymusowy i wi~zienie. Sladyistnienia w Polsce ustawodawstwa podobnego do tego, kt6re obowiqzywalona W~grzech i w Czechach, zdajq si~ swiadczye, zewe wszystkich tych krajach w zakresie chrystianizacji stosowanopodobne metody. Wpowiqzaniu z om6wionymi wyzej elementamiorganizacji parafialnej, uchwytnymi w polskim materiale zr6dlowym,wlasciwymi najwczesniejszym kosciolom pozakatedralnymw Polsce, poglqd 0 funkcjonowaniu u nas organizacji parafialnejjuz w XI w., podobnie jak na W~grzech i w Czechach, wydajesi~ uzasadniony.Jak juz zwr6cono uwag~, na pewnych terenach juz w XII w.siee parafii pokrywala istniejqce zapotrzebowanie. Obok nichistnialy obszary, kt6re dopiero w p6Zniejszym czasie otrzymaly,wystarczajqcq w stosunku do potrzeb, Bose koscio16w parafialnych.Wskazane jednak wyzej przyklady, charakteryzujqce dynamik~rozwoju sieci parafialnej w diecezji krakowskiej, chelminskieji w pewnym stopniu poznanskiej, pozwalajq przyjqe, ze w XIVi XV w. rozwijajqca si~ siee prafialna byla w gl6wnej mierzeodpowiednikiem rozwijajqcego si~ osadnictwa. W pozostalych diecezjachbrak odpowiednich zr6del i opracowan nie pozwala obecniena przedstawienie dynamiki rozwoju sieci parafialnej. Wnioskowaniezas 0 tym rozwoju jedynie w oparciu 0 zestawienie pierwszychwzmianek zr6dlowych budzi zastrzezenia, zwlaszcza w odniesieniudo wczesniejszych okres6w czasu. Ograniczymy si~ wi~c do zestawi'enialiczby kosciol6w parafialnych w poszczeg6lnych diecezjachpolskich u schylku sredniowiecza.DiecezjaCZ8S, z kt6rego pochodz&daneLiczba parafiiKrakowska II polowa XV w. ok. 750Gnieinienska pocz. XVI w. ok. 620Poznanska r. 1510 ok. 712Wroclawska do r. 1500 ok. 1400Chelminska koniec XIV w. ok. 122Wloclawska koniec XVI w. ok. 350Plocka ok. 1600 ok. 320Lubuska ok. 1400 ok. 116Kamienska ok. 1500 ok. 1100Warminska ok. 1500 ok. 205Znak - 5Razen. ok. 5695•