Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

ZAKONY W XVII-XVIII W.1601przez zakony, bylo duszpasterstwo. Na wst~pie rozrozmc nalezydwie formy pracy duszpasterskiej zakon6w. Pierwszq, kt6rq w caloksztalcietej dzialalnosci nalezy uwazac raczej za marginalnq ­bylo prowadzenie przez zakonnik6w parafii. Duszpasterstwo paraIialnewykonywane bylo, co wydaje si~ charakterystyczne, gl6wnieprzez stare kanonickie formacje zakonne. Bozogrobcy np. na7 konwentow prow adzq az 25 plac6:wek parafia lnych. Liczne parafiew XVII- XVIII w. obslugu jq k anonicy od pokuty, paulini,kanonicy later a nenscy i premonst r atensi. Trynitarze zas Sq c z ~st ozapraszani do obejmowania dop iero powstajqcych parafii na pol.udniowymwscl'.odzie kr aju. W mniejszym stopniu i to przedevvszystkim na wschodzie jest to widoczne w wypadku zak on6wzebraczych. W zakonach nowej formacji, niekt6r e zgromadzeniaprogramowo zakladaly prac ~ w duszpasterstwie parafialnym .W Polsce jednak tylko oratorianie po swi~cajq si~ wylqcznie prowaclzeniuparafii. Misjonarze pod koniec omawianego okresu pra ­cujq w 15 parafiach. Nawet jezuici na Zmudzi i na Rusi obejmujqparafie, ale tylko w wypadku opuszczenia ich przez kler swiecki.W sumie tylko nikly procent og6lu, bo chyba nie wiele wi~cejniz 100 parafii r zymsko-katolickich, pozostawal w r~kach pleban6w-zakonnik6w.Natomiast w XVIII w. zauwazyc moznatendencj~ do obejmowania prz.ez zakonnik6w stanowisk wikariuszowparafialnych.Drugq zasadniczq formC} pracy duszpasterskiej obejmowaly zakonycale spoleczenstwo, poczqwszy od dworu kr6lewskiego czysejmu, poprzez dwory magnackie i szlacheckie, chlop6w, klerswiecki i zakony zenskie, az do takich grup spolecznych jak wojsko,cudzoziemcy i wi~zniowie. Podstawowymi srodkami oddzialywaniaSq kazania, spowiedz, nabozenstwa i druk. T~ form~ pracy duszpasterskiejrealizowaly zakony w oparciu 0 wlasne koscioly klasztorne,odpowiednich kaznodziej6w i kapelan6w oraz poprzez specjalnqszerSZq dzialalnosc zewn~trznq - misje. Swiqtynie klasztornestajq si~ w omawianym okresie w znacznie wi~kszym stopniu nizuprzednio centrami skupiajqcymi grupy wiernych. Wytwarza s i~trwala wi~z grup ludnosci z kosciolem klasztornym jako osrodkiemdU8zpasterstwa. Ludzie ci, szczeg61nie w miastach, tworzq ponadparafialnegrupy zorganizowane cz~sto w bractwa kierowane przezzakonnik6w . Bractwa licznie tworzone byly zar6wno przez zakonystarych formacji (zakony zebracze) jak i przez formacje nowe(szczeg61nie jezuici). Frekwencj~ w kosciolach klasztornych podnosilowprowadzanie nowych nabozenstw niekiedy z atrakcyjnC}oprawq widowiskowq. Obok grup stale pozostajqcych w zasi~guoddzialywania kosciola klasztornego, zakony rozciC}gajq tez swojewplywy na wielkie rzesze wiernych przez przejmowanie inicjatywy