Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1572 ADAM CHRUSZCZEWSKIistniejqcych na terenie RzeczpospoIitej takze klasztor-w Glogowie.By! on ai do pierwszej cwierci XVIII w. obsadzony przez Polak6w.Dopiero w nast~pnych latach tegoz wieku rozpoczyna si~ naplywdo konwentu glogowskiego Niemcow. Podobnie jak kanonicy regularniod pokuty, paulini takie przechodzq na przelomie XVI­XVII w. od iycia zamkni~tego do szerszej dzia!alnosci zewn~trznej.Zmiana celow poprzez podj~cie nowych zadan pracy zewn~trznejwplywa!a zwykle ozywczo na zakony. W tym jednak wypadkunastqpil silny kryzys wewn~trzny. Zakonowi zagraiala likwidacja.Mimo to paulini broniq si~ przed reformq narzucanq z zewnqtrz.Dopiero w polowie XVII w. przyjmujq nowq konstytucj~. Wkrotcetez zakon okrzepl wewn~trznie i zdecydowanie umocni! SWq pozycj~w kraju.W wyniku bIizej nie zbadanego procesu unifikacyjnego zachodzqcegow XVI w., rozne odlamy kanonikow regularnych, posiadajqceod wczesnego sredniowiecza swe konwenty w Polsce,wchodzq w wiek XVII jako zakon k a non i k 0 w reg u 1 a r­nyc h . 1 ate r an ens k i c h. Kongregacja ta powstala w XV w.we Wloszech. W interesujqcym nas okresie istniejq w Polsce dwaopactwa kanonikow lateranenskich, w Czerwinsku i Trzemesznie,oraz kanonia generalna w Krakowie. Czerwinsk i Krakow posiadajqpo· kilkanascie zaleznych od nich kanonii. Konwent krakowskitworzy nawet wraz z pozostajqcymi do niego w stosunku filiacyjnymkanoniami, osobnq kongregacj~ w zakonie. Z kanonii BozegoCiala w Krakowie w XVII w. wyodr~bnia si~ szereg nowych placowek.Powstajq one gl6wnie na wschodzie Rzeczypospolitej.Czerwinsk nie ustrzegl si~ losu innych bogatych opactw, stajqcsi~ opactwem komendataryjnym. Ale podobnie jak i w innychzakonach uwolnienie od komendarzy nastqpilo w pierwszej polowieXVIII w. przez podzial d6br na opackie i klasztorne_ Opactwai kanonie nie zwiqzane o'i'ganizacyjnie z Krakowem pozostajq jed­.nak w lqcznosci z klasztorem Boiego Ciala zapraszajqc kanonikowkrakowskich do prac w swoich placowkach i wysylajqc swojq mlodziezdo Krakowa.Zakon try nit a r z y zostal zalozony przez dwu Francuzow,Feliksa de Valois (1127-1212) i Jana z Maty. Uzyskujq oni odInnocentego III zatwierdzenie w 1198 r. zakonu i reguly. Pierwszyklasztor zakladajq w Cerfroid w pblnocnej Francji. Naczelnymcelemtrynitarzy bylo wykupywanie jencow-chrzescijan z niewoli.W XVI i XVII w. we Francji zakon przechodzi dwie reformy. ReformaXVII-wieczna nawiqzuje do znanego w innych zakonach ruchuobserwanckiego. Powstaje tez w jej wyniku francuska galqztrynitarzy bosych (1662). Rowniez w Hiszpanii reformuje trynitarzyu schylku XVI w. Jan Chrzciciel od Pocz~cia (1561-1613).