Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

1468 EU GENIUSZ WrSNIOWSKIpochodzenia wikariuszy. Fakt jednak, iz znajdowali si ~ oni u doluhierarchicznej drabiny koscielnej i naIezeli do J1ajubozszej grupykleru pozwala przypuszczac, ze rekrutow ali si~ oni przede wszystkimsposrod nizszych warstw spolecznych - mieszczanstwa i chlopstwa.Nikly udzial przedstawicieli tych grup spolecznych wsrodplebanow, jak wskazano na to wyzej, zda je si~ swiadczyc 0 slusznoscitakiego poglqdu.W jakim stopniu {;:orzystali plebani z pomocy wikariuszy? Dokladniejszedane z tego zakresu mozemy przytoczyc z poczqtkowXVI w. dIa terenow archidiakonatu kurzelovvskiego i gnieznienskiego. Sposrod 217 plebanow, istniej ~ cych na tym terenie, nieposiadalo wikariuszy 84, czyli 33,75%. Jesli uwzgl ~dnimy 24 parafiewakujqce, czyli nie posiadajqce plebanow a takze wikariuszy,wowczas okaze si~, ze n a 241 parafii istniejqcych we wspomnianycharchidiakonatach nie posiadalo wikariuszy 44,81%. Okreslajqc -sytuacj~ od strony pozytywnej korzystalo z pomocy wikariuszy 610f0plebanow-, zas og61na liczba parafii, w ktorych oni pracowaIi, stanowila55%. Najcz~sciei utrzymywal pIeban 'jednego, rzadziejdwoch, a wy jqtkowo wi~kszq 1iczb ~ wikariuszy. Sposrod ]33 plebanowkorzystajqcych z ich pomocy, 84 czyli 63% utrzymywalo pojednym, a 36 czyli 27% - po dwoch wikariuszy. Nie utrzymujqcywikqriuszy plebani jako powod podawali zwykle male dochody.Jednq z charakterystycznych cech reli.gijnosci ludzi sredniowieczabyla ch~c zapewnie'nia sobie zbawienia w drodze fundacji mszalnych.W tym celu przeznaczali pewne uposazenie na utrzymaniekapl::ma, zobowiqzujqc go w zamian do odprawiania w oznaczonedni tygodnia, miesiqca lub roku mszy w intencjach ustalonychprzez fundatorow. To uposazenie, na ktore skladala si~ juz to .ziemia, juz to pewien staly dochod od oznaczonej sumy kapitaluulokowanego na jakiejs posiadlosci ziemskiej, moglo bye zwiqzanez kaplicq, znajdujqcq si ~ na terenie parafii, lub tez specjalniezbudowanym W kosciele parafialnym oltarzem. Stqd tez fundacjetakie nosHy nazw ~ altarii Iub prebend. Korzystajqcy z nich ka-,plani zwali si~ alta rzystami Iti"b prebendarzami. Tego rodzajttfundacje aItarii zwiqzane byly r6wniez z bractwami i cechami,ktore staraly si ~ posiadae wlasne k aplice lub oltarze w koscieleparafialnym a takze specjalnego kaplana, zwanego promotorembractwa.Ci altar zYSci i prebendarze stanowiIi na terenie parafii osobn qk a t ego r i~ kleru, nie zwiqzanego b ezposrednio z pracq duszpastersk