Nr 137-138, listopad-grudzień 1965 - Znak

7 A KONY W SRED0l IOWIECZU 1497w odr~bne opact\,vo. R6wniez kilka prepozytur na obszarach odnowionegow XIV wieku panstwa polskiego podlegalo domowi wroclawskiemu.Sposr6d kongregacji kanonik6w regularnych najsilniej rozwin~lasi~ lla ziemiach polskich kongregacja premonstrateiiska zwanatei, od imienia zalozyciela, norbertanskC). Od polowy XII wiekudo pierwszych dziesiC)tk6w lat XIII stulecia powstaje oko1o 15opactw norbertaiiskich. Ustalenie ich chronologii sprawia do dzisogromne trudnosci historykom. Wydaje sifi, ie do najstarszych,sifigajqcych polowy XII stulecia zaliczyc trzeba domy malopolskiena Zwierzyncu pod Krakowem i w Brzesku. Na schylek tegoi stuleciawypada okres szczeg6lnie intensywnego rozwoju norbertan6ww Polsce. Powstajq wtedy, najprawdopodobniej mifidzy innymi,klasztory we vVroclawiu, Plocku, Strzelnie na Kujawach, Kaliszu,Zukowie na Pomorzu Gdaiiskim, Witowie w poblizu dzisiejszejLodzi. Wszystkie dzielnice historycznej Polski, lqcznie z PomorzemZachodnim, uzyskujq w tym czasie wlasnc klasztory norbertallskie.Jednq ze znamiennych cech kongregacji norbertanskiej naziemiach polskich stalo sifi jej szczeg61nie silne zwiC)zanie z ruchemreIigijnym kobiet, kt6re doprowadzilo do utworzenia charakterystycznychdom6w podw6jnych, zlozonych z odrfibnie zyjqcychzespo16w mfiskich i zenskich. Z biegiem czasu, g16wnie w XIIIwieku, w wielu domach zw1aszcza malopoIskich, mazowieckichi wielkopolskich kobiety uzyskaly wyrainC) przewagfi.Silna w ruchu kanoniczym tradycja prowadzenia szpitali ulatwilatworzenie od drugiej polowy XII wieku specjaJnych grupi kongregacji szpitalnych, bazujqcych na regule swifitego Augustyna.Podobnie jak w zakonach rycerskich, wyros1ych r6wniezz potrzeb specjalizacji, elementy swieckie w znaczeniu ludzi nieposiaclajqcych swificen kaplanskich zyskiwaly tu z reguly przewagE;.Do Polski kongregacje tego typu naplywajq w pierwszychdziesi