Примењена лингвистика у част Ранку Бугарском - Језик у

Vera Klopčič
UDK 81`272
ZAŠTITA JEZIKA I KULTURE ROMA U MEĐUNARODNIM
DOKUMENTIMA
Sažetak. Autorica razmatra opšte principe manjinske zaštite u Evropi u kontekstu
zaštite ljudskih prava i osvetljava položaj romske zajednice kao specifičnog pitanja
u savremenom evropskom sistemu zaštite manjina. Nju interesuju pre svega
pravni okvir koji može poslužiti za zaštitu romskog jezika na međunarodnom planu
i mogućnosti koje se otvaraju za razvoj romskog jezika u procesu provođenja
međunarodnih dokumenata, naročito Okvirne konvencije Saveta Evrope o zaštiti
nacionalnih manjina i Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima.
Iako u stručnim krugovima postoje velike razlike u sferi definisanja značaja romskog
jezika kao kohezivnog elementa romske nacije, koji objedinjuje istorijske,
društvene, ekonomske i kulturne dimenzije identiteta Roma, velika većina stručnjaka
i predstavnika romskih organizacija slaže se u oceni da su odredbe Povelje
o zaštiti neteritorijalnih jezika, pre svega priznanje romskog jezika i zaštita protiv
diskriminatornog postupanja, izuzetno značajne za dalji razvoj romskog jezika.
Ključne reči: Romi, nediskriminacija, socijalno uključivanje, romski jezik i kultura,
međunarodni dokumenti, Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima.
1. Opšte napomene
Krajem prošlog veka međunarodne organizacije su u relativno kratkom razdoblju
usvojile dokumenta u kojima se reguliše političko značenje zaštite manjina, te
važnost kulturne i jezičke raznolikosti kao posebne vrednosti u savremenim društvima.
Organizacija Ujedinjenih naroda, Savet Evrope, Organizacija za evropsku
bezbednost i saradnju i Evropska unija, kao i brojne druge međunarodne ustanove,
uz razmatranje ljudskih prava, zaštite manjina, nediskriminacije i jednakih
mogućnosti, ističu značaj tih dokumenata za poboljšanje uslova u kojima žive
Romi u Evropi. 1 Političke promene početkom devedesetih godina prošlog veka
ubrzale su proces usaglašavanja na međunarodnoj sceni, a međunarodne romske
organizacije po prvi put u istoriji ulaze na tu scenu kao subjekat u procesima
1 U skladu sa odlukom prvog Svetskog kongresa Roma iz 1971. godine u tekstu upotrebljavam
izraze ‘Romi’ odnosno izraz ‘romski’ za oznaku romske populacije i jezika. Ukoliko originalni
izvori sadrže drugačiju terminologiju, prenosim i termin iz originalnog dokumenta.
137