Примењена лингвистика у част Ранку Бугарском - Језик у

JEZIK U UPOTREBI / LANGUAGE IN USE
kultura shvaćena u najširem smislu, pomodarskim sklonostima, 9 kao i jednostavnom
mentalnom lenjošću da se u uslovima kada su engleske reči svuda oko nas na
dohvat ruke potraži adekvatni prevodni ekvivalent u rečnicima i ostalim jezičkim
priručnicima. U slučajevima kada ne postoji objektivna potreba za korišćenjem anglicizama,
T. Prćić (2005: 156-157) razlikuje strukovnu i statusnu upotrebu – prva
je motivisana sve uvreženijim verovanjem stručnjaka da su jedino termini iz engleskog
jezika dovoljno autentični da izraze stručno značenje, dok je druga motivisana
uverenjem da je korišćenje anglicizama modernije, otmenije i elegantnije.
● Koja je motivacija za korišćenje srpskog jezika?
Pripadnici dijaspore srpski, odnosno ‘naš’ jezik doživljavaju ne samo kao sredstvo
komunikacije već pre svega i kao znak nacionalnog, kulturnog i/ili ličnog
identiteta, ključan kako za očuvanje tog identiteta tako i za održavanje veza sa
maticom, odnosno prijateljima i rodbinom koja živi tamo. Što se tiče srpskog
jezika u zemljama srpskog govornog područja, za njegovo korišćenje nema neke
posebne motivacije jer se, prirodno, radi o maternjem i zvaničnom jeziku.
● Koji je stepen dvojezičnosti govornika koji koriste određene varijetete?
Pretpostavlja se da prva generacija pripadnika dijaspore govori srpski jezik kao
maternji, ali da ga već druga i naredne možda više i ne usvajaju kao maternji već ga
uče kao dopunski ili jezik porodice i porekla (‘kućni jezik’, prema Tomović 2004:
226), dok je engleski jezik zvanični jezik sredine. Engleski jezik poznaju i koriste,
mada, osim visokoobrazovanih, pripadnici prve generacije retko dostižu visok nivo
kompetencije u njemu. Međutim, druga i naredne generacije obično imaju viši stepen
kompetencije u engleskom jeziku (up. Dimitrijević Savić 2010a). U svakom
slučaju, može se smatrati da su pripadnici dijaspore, u manjoj ili većoj meri, komunikativno
dvojezični. Kada se radi o anglosrpskom, govornici u srpskoj govornoj
sredini koji ga koriste u manjoj ili većoj meri poznaju engleski jezik, a najčešće ga
uče u školi i/ili preko medija, ali ga retko koriste u svakodnevnoj komunikaciji, pa
se, najčešće, ne može smatrati da su dvojezični, osim u ređim slučajevima kada se
radi o visokokompetentnim i obrazovanim osobama.
● U kojim se situacijama koristi određeni varijetet?
U dijaspori sergliš se spontano koristi kao govorni jezik, u privatnoj upotrebi, sa
drugim pripadnicima dijaspore ili govornicima srpskog, dok se ređe koristi u pisanoj
9 Kao ilustracija ovoga može poslužiti definicija pojma ‘anglo-srpski’ u humorističkom rečniku na
sajtu Vukajlija: „Tragikomična mešavina srpskog i engleskog jezika koji upotrebljavaju skorojevići
i primitivci da bi ispali moderni i pametni kod drugih skorojevića i primitivaca. Sastoji se u tome
da se u rečenicu ubacuju izrazi iz engleskog jezika iako na srpskom postoji sasvim dobar izraz za
isti pojam.“
79