Примењена лингвистика у част Ранку Бугарском - Језик у

JEZIK U UPOTREBI / LANGUAGE IN USE
matičari, leksikografi i prvi komparatisti), vizantijski i u širem smislu evropski
filolozi i filozofi postsrednjovekovnog perioda, nosioci egzotičnih tradicija Tibeta
i Japana, evropski filozofi, logičari, semiotičari i gramatičari empirizma i racionalizma,
filozofi-gramatičari i filolozi evropskog romantizma, tipolozi, uporedni
gramatičari i istoričari jezika evropskoga XIX veka, i drugi, što bliže našem vremenu
sve manje neevropski istraživači jezičkih pojava. Zanimljivo je i opažanje
da Bugarski ovde, za razliku od mnogih drugih autora rasprava slične vrste,
manje poseže za etiketama tipa „škole“, više za imenima istraživača i njihovim
delima. Izlaganje se završava posmatranjem dva osnovna smera tretiranja pojava
u oblasti jezičkog: teorijskog i deskriptivnog, s osvrtom na njihove reperkusije
na strukturaliste i generativiste i na funkcionalističko-antropološke pristupe proučavanjima.
Gotovo neprimetno, autor nas u ovom poglavlju uvodi u novi svet,
disciplinarno etiketiran kao svet lingvistike jezika i lingvistike jezikâ, za koji je
karakterističan polarizovan raspored težišta pažnje: metodologija i deskripcija /
teorija i objašnjenje. Sledstveno načelima vlastitoga postupka, autor knjige se,
nakon rekonstruisanja prošlosti, priklanja shematskom sistematizovanju lingvističkih
istraživanja u novijem dobu u domenima opšte lingvistike, deskriptivne,
uporedne i istorijske lingvistike, te domenima rezervisanim, s jedne strane, za
matematičku lingvistiku, psiholingvistiku i neurolingvistiku, a s druge strane, za
antropološku lingvistiku, etnolingvistiku i sociolingvistiku (55-56). Pri tom, prikazivaču
nije ostalo jasno da li se onim prethodnim pripisuju dosledno teorijskoeksplanatorni
fokusi, ovim potonjim deskriptivno-metodološki? Uz to bi, čini se,
bilo dobro upravo ovde unekoliko eksplicitnije razjasniti domene upotrebe i semantičku
pozadinu disciplinarnih pojmovno-terminoloških odrednica filologija
/ lingvistika. U svakom slučaju, izvedene sistematizacije dobro su polazište kao
potka za izlaganje dalje sadržine knjige, a naročito kao polazište za razrade ove
vrste koje se iznose u poslednjem poglavlju knjige (uz pomoć dodatnih merila,
postupaka „probe“ i variranja istih sistematizacijskih postupaka prema različitim
merilima). Jasno, Bugarski nije zaboravio ni to da ovoj sistematizaciji priključi
relacije prema lingvistici susednim aktuelnim disciplinama poput, s jedne strane,
filozofije jezika, logike, psihologije, semiotike i kibernetike, a s druge strane,
filologije, folkloristike, etnologije i istorije (ostaje nedorečeno kakvo mesto u
ovakvim disciplinarnim povezivanjima i pregrađivanjima imaju antropologija,
sociologija i neurologija).
U drugom, trećem i četvrtom poglavlju (II Lingvistička tipologija, III Jezičke
univerzalije, IV Jezička relativnost), planski se konzekventno prate tri sigurno
najrelevantnije oblasti jezičkih pojava koje su i teorija i istraživačka praksa
izlučile kao medijum za proveravanje nalaza o invarijantnom i varijantnom u
jezicima i njihovom odnosu prema izvanjezičkim realijama. I u njima će prosede
371