Примењена лингвистика у част Ранку Бугарском - Језик у

Vera Klopčič: ZAŠTITA JEZIKA I KULTURE ROMA U MEÐUNARODNIM ...
Kako je Povelja stupila na snagu skoro u isto vreme kad i Okvirna konvencija,
vrlo brzo se postavilo pitanje o mogućem podvajanju pojedinih elemenata u
procesu implementacije oba dokumenta. Na konferenciji o sprovođenju Povelje
učesnici su se između ostalog složili u tome da su s obzirom na različitu strukturu
i prirodu obaveza, oba dokumenta komplementarna i da se međusobno dopunjuju
a ne isključuju. 11
3. Evropska povelja o regionalnim ili manjinskim jezicima
Jezička raznolikost u Evropi predstavlja ključni aspekt njenog kulturnog nasleđa,
a mnogi od manjinskih jezika ugroženi su iz demografskih razloga, zbog efekata
globalizacije savremenog društva, posebno medija i moderne tehnologije. Bez
dodatne zaštite mnogim jezicima preti zaborav i odumiranje, a gubitak regionalnih
ili manjinskih jezika, koje sve više ugrožava savremeni način života, značio
bi gubitak kulturnog bogatstva celog kontinenta. To su glavni razlozi zbog kojih
su se države članice Saveta Evrope već u osamdesetim godinama prošlog veka
složile u tome da zaštita i unapređenje jezikā zaslužuju međunarodnu pažnju i
zaštitu. Rezultat ove odluke je usvajanje Evropske povelje o regionalnim ili manjinskim
jezicima, koja je jedini međunarodni pravni instrument koji se bavi isključivo
pitanjima vezanim za zaštitu i unapređenje jezičke raznolikosti. 12
Prema definiciji sadržanoj u prvom članu Povelje ‘regionalni ili manjinski
jezici’ su oni jezici koji se tradicionalno govore na određenoj teritoriji države od
strane državljana te države koji čine grupu brojčano manju od ostalog stanovništva
države. 13 . Dijalekti službenog jezika i jezici migranata izričito su isključeni iz
tog sklopa zaštite. Ova definicija ostavlja neka otvorena pitanja, pre svega u kom
trenutku se može smatrati da se jezik tradicionalno koristi na određenoj teritoriji,
ili kada jedna jezička varijanta prelazi iz dijalekta u poseban jezik. Mnogi autori
smatraju da je isključivanje jezikā migrantskih populacija najveći nedostatak u
implementaciji Povelje u desetogodišnjem periodu od njenog stupanja na snagu
(Bugarski 2009: 45).
U evropskim državama jezici manjina nalaze se u vrlo različitim situacijama,
a priznavanje njihovog statusa i uvažavanje kulturnog i jezičkog identiteta je
11
Implementation of the European Charter for Regional or Minority Languages, str. 29.
12
Povelja je stupila na snagu u martu 1998. godine. Do sada ju je ratifikovalo 25 država: Austrija,
Bosna i Hercegovina, Crna Gora, Češka, Danska, Finska, Holandija, Hrvatska, Jermenija, Kipar,
Lihtenštajn, Luksemburg, Mađarska, Nemačka, Norveška, Poljska, Rumunija, Slovačka, Slovenija,
Srbija, Španija, Švajcarska, Švedska, Ujedinjeno Kraljevstvo i Ukrajina. Do januara 2011. još je 8
drugih država potpisalo Povelju. http://conventions.coe.int/
13
Za razliku od Okvirne konvencije, ostvarivanje obaveza iz Povelje vezuje se za državljanstvo
korisnika jezika.
144