Примењена лингвистика у част Ранку Бугарском - Језик у

JEZIK U UPOTREBI / LANGUAGE IN USE
tervjuu, niti u direktnom sučeljavanju sa konkurentnim strankama u emisijama
uživo, a niti na plakatima koje prolaznici vide, ali obično ne čitaju.
Žanr izbornih flajera zasniva se, dakle, na situacionom i političkom kontekstu
u kojem se javljaju, na invarijantnosti komunikacijskog modela i ilokucione
snage iskaze. Varijabilni parametri su tekstovna forma i dužina teksta, te nužno
i broj i način formulacije retoričkih odnosno diskursnih strategija.
Primer [16] ruši gotovo sve zahteve koje bi izborni flajer trebalo da ispuni.
Dužina i prelom teksta onemogućavaju brzo i unakrsno čitanje. Tekstovna forma
pisma je učinila nedovoljno uočljivim podatke koji se koriste kao dokazi u argumentaciji,
a time i za utvrđivanje propozicionalne strukture teksta. I pored svega
toga, dati tekst omogućava izvođenje pragmatičke implikacije izrazive makropropozicijom
mi ćemo raditi dobro i vama će biti dobro.
Oslovljavajući glasača (= muškarac) retkom i starinskom rečju ispisnik,
pošiljalac poruke je podlegao izazovu narodskog izraza, ne shvatajući da time
može izazvati da se neuključenim mogu osetiti mnogi oni (muškarci i žene) koji
bi zbog statusa penzionera mogli biti zainteresovani za program stranke Partije
Ujedinjenih Penzionera Srbije. Propuštena kroz prizmu šireg političkog konteksta
ova reč može probuditi negativan stav kod onih, po godinama znatno mlađim
od predsednika stranke, koji su u penziju otišli kao invalidi ratova vođenih na
prostorima bivše Jugoslavije, kao tehnološki višak, zato što su propale ili privatizovane
firme u kojima su radili. Vremenski neodređena tvrdnja – dok smo
mi gradili kuće, ... dotle su oni gradili karijere, ... – budi sećanja na devedesete
godine kao godine inflacije, jer uži društveno-politički i ekonomski kontekst izbora
2008. godine ne obuhvata godine obnove i izgradnje zemlje nakon Drugog
svetskog rata. Formulacije preuzete iz tog neaktuelnog, te stoga i nerelevantnog,
konteksta suprotstavljene su situaciji i formulacijama iz devedesetih godina, što
je dovelo do netačne identifikacije aktera tih situacija: oni koji su probijali brda
i krotili reke, nisu oni koji učestvuju na izborima, oni koji su otvarali račune po
svetskim bankama nisu to činili u isto vreme kada su oni drugi (= mi) probijali
brda.
Tekstovna forma pisma i nesmotreno upotrebljena reč ispisnik povukle su
čitav niz arhaizama, ekspresiva i stereotipnih izraza čime je postignut visok stepen
gramatičko-leksičke ujednačenosti teksta (nit te čusmo, niti videsmo; da ti
nije koji od ukućana dopao kakve nevolje; lopurde; najgore je kada štetočine
pokušaju da ti uzmu savest; uzmemo uzde u svoje ruke; vaskoliki siromašni svet
...). Uz semantički relevantnu informaciju iz naziva stranke (penzioneri = stariji
i stari) ovakve formulacije otkrivaju mnoge predrasude tipične za patrijarhalno
(ruralno) društvo i njegovo suprotstavljanje modernom (urbanom), od kojeg je
215