Pobierz Podręcznik - Przedsiębiorczy Uniwersytet - Instytut Badań ...

dzisiaj trudno uwierzyć, we wczesnym średniowieczu kalifaty arabskie były najwyżej
cywilizacyjnie rozwiniętymi obszarami świata, a stolicą ówczesnej nauki
był Bagdad.
W tym czasie w Europie panował zastój w nauce. Mimo reform wprowadzanych
przez władców europejskich, wzorem Karola Wielkiego, poziom nauki w Europie
był do przełomu XI-XII w. bardzo niski, niższy od poziomu nauki greckiej w III w.
p.n.e. Dopiero na przełomie XI i XII w. wraz z rozwojem miast i gospodarki, ogólnym
wzrostem poziomu cywilizacyjnego i przyswojeniem zdobyczy nauki arabskiej,
nastąpiło ożywienie intelektualne. To wtedy wytworzyły się ośrodki myśli
i dyskusji nad pismami uczonych arabskich (Paryż, Bolonia i Oksford), które następnie
przekształciły się w pierwsze uniwersytety – instytucje pracy dydaktycznej
i badawczej. Dzięki ożywieniu intelektualnemu, pojawiły się osiągnięcia naukowe
i wynikające z nich osiągnięcia praktyczne, m.in. mnich franciszkański Roger
Bacon (1214-1294 r.) pierwszy wysunął koncepcję oparcia nauk przyrodniczych
o doświadczenia, zapoczątkował empiryczne przyrodoznawstwo, przewidywał też
przyszły rozwój naukowo-techniczny ludzkości, opisał mechanizm powstawania
tęczy i udoskonalił proch strzelniczy.
Wielkie znaczenie dla rozwoju nauki i praktycznego zastosowania myśli naukowej
miały także: wyprawy Wenecjanina Marco Polo (1254-1324 r.) na Daleki
Wschód w II poł. XIII w., zgoda cesarza Fryderyka II na przeprowadzanie sekcji
zwłok (w 1238 r.), zastosowanie soczewek w okularach (w 1285 r.), wynalezienie
zegarów mechanicznych (ok. 1320 r.) i wydanie map przedstawiających wybrzeża
morskie (w tym samym czasie), a przede wszystkim – wynalezienie druku przez
Johanna Gutenberga w 1455 r. Swoje piętno na nauce wycisnął m.in. Leonardo da
Vinci (1452-1519 r.) uznawany za jednego z największych malarzy wszech czasów
i prawdopodobnie najbardziej wszechstronnie utalentowaną osobę w historii. Jako
inżynier, Leonardo tworzył projekty wyprzedzające jego czasy, a ponieważ wynalazków
dokonywał, gdy nie było jeszcze patentów, nie jest możliwe stwierdzenie
z całą pewnością, jak wiele z nich zostało wykorzystanych w praktyce. Leonardo
opracował m.in. koncepcję helikoptera, czołgu, wykorzystania podstaw tektoniki
płyt, podwójnego kadłuba łodzi i wiele innych innowacji, jednak stosunkowo mała
liczba jego pomysłów została wdrożona do użytku za życia twórcy. Zastosowanie
znalazły natomiast niektóre z jego mniej istotnych pomysłów, np. automatyczna
nawijarka do szpul czy maszyna do sprawdzania wytrzymałości drutu na rozciąganie.
Kiedy w XV w. zbudowano pierwszą karawelę (rodzaj żaglowca), rozpoczęły
się wielkie odkrycia geograficzne, a wraz z nimi dokonała się rewolucja naukowa
epoki nowożytnej. Nauka była wówczas bardzo blisko praktyki. Pomijając tak
przełomowe momenty w historii nauki, jak ogłoszenie koncepcji heliocentrycznej
Układu Słonecznego przez Mikołaja Kopernika (1473-1543 r.), można prześć do
wieków XVII i XVIII, kiedy to celem nauki było zastosowanie zdobyczy wiedzy
w praktyce. Próbowano wówczas m.in. sprawdzać zastosowania pary oraz budować
maszyny, co miało zasadnicze znaczenie dla zbliżającej się rewolucji przemy-
13