Pobierz Podręcznik - Przedsiębiorczy Uniwersytet - Instytut Badań ...

Rozdział 3. Techniki projektowania naukowego i prac badawczo-rozwojowych
3.1.2. Adaptacyjność i wpływ na zmianę otoczenia
Powszechnie w nauce zarządzania uważa się, że organizacja, która nie dostosowuje
się do zmieniającego się otoczenia ulega degradacji i z czasem jej przedmiot i sposób
działania są coraz mniej zgodne z wymogami otoczenia, a po pewnym czasie produkty
i usługi organizacji, które ona świadczy otoczeniu stają się niepotrzebne. U podstaw wytłumaczenia
tego zjawiska leży założenie, że pojedyncza organizacja nie ma wpływu na
kształt otoczenia, że otoczenie posiada charakter wszechogarniający i jego zmiany wymuszają
stałe dostosowywanie się do niego. Jak pisze M. Moszkowicz: „Współczesna
burzliwość otoczenia znacznie utrudnia przewidywanie przyszłości. Co nie oznacza,
że można z niego zrezygnować w zamian za kreowanie adaptacyjności przedsiębiorstwa.
Przeciwnie, w zarządzaniu strategicznym potrzeba przewidywania nie tylko nie
znika, lecz nasila się. Wynika to z przyśpieszenia tempa procesów gospodarczych oraz
wzrostu wielkości organizacji gospodarczych. 75 ” Adaptacyjność organizacji do otoczenia
może mieć charakter następczy, czyli następować po zmianach otoczenia lub też
wyprzedzający, czyli następować w przewidywaniu zmian otoczenia. O ile adaptacyjność
następcza jest typową reakcją organizacji na zmiany środowiska rynkowego
(regulacyjnego, społecznego i innych) to adaptacyjność wyprzedzająca jest związana
z ryzykiem braku trafności posunięć w relacji do zachodzących później zmian.
Jednak adaptacyjność wyprzedzająca może przynieść większe korzyści, ponieważ
w praktyce oznacza wywieranie wpływu na kształt otoczenia, pozwala czerpać
z renty nowości i może oznaczać, że dana organizacja może mieć wpływ na kształtowanie
przyszłych potrzeb nabywców. Jeżeli dana organizacja będzie w stanie przewidzieć
dalszy rozwój rynku i przystosować swoją strategię do tej niepewnej przyszłości,
to może to wpłynąć na wyprzedzenie konkurencji i uzyskanie uprzywilejowanej
pozycji rynkowej. Jednak na przeszkodzie łatwego osiągnięcia takiego stanu rzeczy
stoją przyczyny obiektywne. Jak dalej pisze M. Moszkowicz: „W zarządzaniu strategicznym
potrzeba przywidywania przyszłości (prognozowania) jest równie duża jak
w zarządzaniu konwencjonalnym, z tym jednak, że stosunek do przyszłości opiera
się na bardziej racjonalnych założeniach. W szczególności dotyczy to: zrezygnowania
z założenia o możliwości realnego przewidywania przyszłych trendów i tendencji,
a wiec możliwości swojego rodzaju odgadywania przyszłości i odrzucenia tezy,
że przewidywanie przyszłości może być wyłączną podstawą strukturyzacji procesu
kierowania rozwojem przedsiębiorstwa. W praktyce oznacza to odejście od prognozowania
(a raczej „odgadywania”) przyszłości, w której osadzono rozwój przedsiębiorstwa,
na rzecz rozpoznawania problemów i uwarunkowań współistnienia przedsiębiorstwa
i otoczenia w złożonym horyzoncie czasowym. 76 ”
Rozpoznawanie problemów i uwarunkowań współistnienia organizacji i otoczenia
oznacza w praktyce konieczność analizy środowiska adaptacyjnego i próbę
odpowiedzi na pytanie: jeżeli potrzeby rynkowe, regulacje, nastawiania społeczne
75 Zarządzanie strategiczne. Systemowa Koncepcja biznesu, pod red. M. Moszkowicza, PWE, Warszawa 2005, s.41
76 Tamże s.42.
68