Diskurtso kooperatiboak langile-kolektiboan ... - Euskara

Atal teorikoa
Kooperatibismoaren bi logikak
Partehartzeak bi dimentsio dauzka kooperatiban. Alde batetik,
bazkide guztiek partehartzeko eskubide berdinak dituzte
erakundearen antolaketa demokratikoan: batzar orokorra da
gorengo organoa eta bertan bazkide bakoitzak boto bat dauka.
Baina bestetik, lanaren antolakuntzari dagokionez sektoreko
gainontzeko enpresen egituraketa bera darabilte. Bazkideek
taldearen elementu positibo gisa baloratzen dute partehartzeko
aukera izatea, aldiz, lanpostuan partehartzeko aukerari
dagokionez ez dira gustura agertzen.
Ikasgai nagusiena: zailtasunak 6000 kideko kooperatiba-talde
bateko bazkide izateko (berdintasun aukera eta eskubide
demokratiko guztiekin); eta aldi berean, askotan erabaki
azkarrak hartzera derrigortuak dauden, operari, tekniko edo
zuzendari izatearekin. Bi errealitate ezberdin hauen arteko
uztarketa da kooperatibek duten arazo zailenetakoa eta
paradoxikoenetakoa.
3.2.6 Sharryn Kasmir
Kasmirrek mundu mailan ematen ari den enpresa antolamendu berria
eta langile klasearen berregituraketa du aztergai El mito de
Mondragon liburuan. Arrasateko Kooperatiba Esperientzian
begirada jarriz, partaidetza eta kooperazioa kontzeptuak
aztertzen ditu, 70ko hamarkadaz geroztik martxan jarri den
enpresa eredura hurbildu nahian. Antropologo honek ohartarazten
digu enpresa munduan lankidetza eta partehartze formulak martxan
jarri direla, gero eta gehiago langilea enpresa proiektuan
inplikatu eta errentagarritasuna areagotzeko. Zer eragin ditu
sistema horrek langile klasearen bizimoduan? AKEtik abiatuta,
langile klasea jasaten ari den aldaketak ulertzeko klabeak eman
nahi ditu autoreak.
Kritika ezaguna da antropologo estatubatuar honek egiten duena.
Arrasatera etorri zen bertako ustezko errealitate ideala
ikertzera. Kasmirren ustez, Arrasateri buruz ikerketa ugari egin
dira, baina denek saihestu dute esperientzia hau kokatzen deneko
ingurune sozio-politikoa. Bere ikerketan Arrasateren inguruan
sortu den mitoari helduko dio kooperatibetako langileen
ikuspuntutik.
Nondik sortu da Arrasateko mitoa? Kasmirren ustez, Arrasateko
ereduak miresmena eta ikusmira sortu du mundu zabalean eta
paradoxikoki sentsibilitate oso ezberdineko sektoreak erakarri
izan ditu. Alde batetik, management modernoaren harira
lankidetza eta malgutasun lan-formula berrien bila dabiltzan
enpresa-buruak, bestetik, ezkerreko intelektualak. Batzuek zein
besteek ikusi dituzte Arrasaten beraien asmoetarako irakaspen
interesgarriak. Arrasateko ereduak formula aproposa ematen du
inplikazioa areagotu eta etekinak maximizatzeko, eta aldi
berean, jabetzak alienazioa leundu dezakeela ematen du. Baina
galdetu ahal zaie langileei eurei? Hor kokatzen du Kasmirrek
51