Diskurtso kooperatiboak langile-kolektiboan ... - Euskara

Atal teorikoa
Sorrerako garaiak
Lehenengo kapituluko orrialdeetan kooperatibismoaren bi logikek
eragiten duten tentsioaz aritu gara. Bigarren kapituluan
Arrasateko Kooperatiba Esperientziaren baitan dagoen sakoneko
pentsamendua eta indarrean dauden printzipio kooperatiboak
aztertu ditugu. Gatozen orain Esperientziaren ibilbidea ezagutu
eta aztertzera.
Kapitulu honen lehenengo zatian Arrasateko Esperientziaren
ibilbide historikoa landuko dugu, bigarren zatian berriz, Joseba
Azkarragak bere tesi lanean aztertutako esperientziaren gaineko
zentzuen bilakaera aztertuko dugu.
Aipatu dugun kooperatibismoaren baitako bi logika horien arteko
tentsioa ere nabaria da Arrasateko Kooperatiba Esperientziaren
ibilbidean. Egin dezaiogun beraz, begiratu labur bat AKEren
bilakaera historikoari.
1. Sorrerako garaiak
Arrasate historikoki herri industrializatu bat izan da.
Burdinaren eraldaketa, burdinolak edo eta zerrajerak aski
ezagunak izan dira tradizio industrialean. Erdi Aroan Toledoko
Ezpatak ekoizten zituen, gaur egun, besteak beste, hozkailuak
egiten dira. Baina industria horrek forma ezberdinak hartu ditu
denboran zehar; XX.mende erdialdetik aurrera, ordea,
kooperatibak eta talde kooperatiboak protagonismoa hartu dute,
ekonomikoki izan duten garapenari dagokionean, baina baita
sozialki izan duten eragin eta indarragatik ere.
Arrasateko kooperatiba esperientziak izan duen bilakaera
historikoa azalduko dugu ondorengo lerroetan. Gerra aurretik
egondako esperientziek etenaldia bizi izan zuten, bestelako giza
mugimenduek bezalaxe.
Gerra aurreko Arrasaten baldintza ekonomikoak onak baziren ere
egoera soziopolitikoa puri-purian zegoen 44 , industrien jabetza
pribatua familia gutxi batzuen eskuetan zegoen eta gehiengoa
baldintza eskasetan lan egiten zuten langileriak osatzen zuen.
Ugazaben eta langileen arteko tirabirek osatzen zuten
egunerokotasuna, baita, politikan, ezker eskuin, abertzale, ez
abertzale artekoek ere. Ez zen giro herrian.
44 "Mondragon era fundamentalmente un pueblo obrero. Unas cuantas familias
formaban la clase superior, y un número muy reducido de comerciantes,
profesionales y oficinistas formaban la clase media. Un gran abismo separaba a
las masas de trabajadores de los reducidos estratos superiores" Foote-Whyte,
w. y King-whyte, K.: Mondragón: Más que una Utopía. Editorial Txertoa.
Donosita. 1989
89