Diskurtso kooperatiboak langile-kolektiboan ... - Euskara

Atal teorikoa
Arizmendiarrietaren pentsamendua
Kapitulu honetan Arrasateko Kooperatiba Esperientziaren
pentsamendua eta oinarri filosofikoak aztertuko ditugu, atal
enpirikoan aztertuko ditugun gaiak landu eta ezagutzeko. Bi
ataletan bereiziko dugu kapitulua. Lehenengoan, AKEren baitan
dagoen Arizmendiarrietaren pentsamendua landu eta aztertuko
dugu. Bigarrenean berriz, AKEren baitako hamar printzipio
kooperatiboak aztertuko ditugu banan banan.
1. Arizmendiarrietaren pentsamendua: inspirazio
iturria
Arizmendiarrietaren pentsamendua dugu AKEren egitasmo
eraldatzailearen oinarria. Berak egindako ekarpen ideologiko eta
praktikoek zehaztu dituzte AKEren oinarri teoriko filosofikoak;
esperientziaren oinarri ideologiko eta baloreak ardaztu dituen
pentsalaria dela esan dezakegu.
Garaiko gizartearen kritika batetik abiatu zen (gerra osteko
garaia, modernitatearen gainbehera, kapitalismoaren duintasun
falta…). Gizartea eraldatzeko bidea ez zen aurkakotasunean
oinarritzen, elkarlanean baizik. Paradigma eraikitzailetik
abiatu zuen bere ekimena. Pentsabidea eta ekinbidea uztartu
zituen.
Liberalismoak ez zuen giza duintasunik bermatzen, kaltetu
baizik. Baina sozialismo errealak bestetik, ez zuen agindutakoa
bete, estatismoak pertsona eta komunitatea irentsi zituen.
Arizmendiarrietak beraz, ez zuen iraultzan sinetsi, ezta ere
botere politikoaren sistemak kapitalista kolpetik irauliko
zuenik ere.
Pertsona eta komunitateen kontzientzia-eraldaketa sakonetik
etorriko zen benetako aldaketa. Aldi berean, gizarte egiturak
aldatzeko beharra ikusten zuen. Tartean, gizartea eraldatzeko
enpresa bera eraldatu beharra zegoen.
Kontuan hartu beharra dago, garai hartako gatazka gune
inportantea zela enpresa: lanaren eta kapitalaren arteko
konfrontazio gune. Berak buruan zuen enpresa-eredua lankomunitate
bat izango zen, non langileak estatus berri bat
izango zuen: langile eta enpresari aldi berean. Pertsonari
lanaren jabetza itzultzetik ekingo zitzaion eraldaketari.
Pertsona eta komunitatearen inguruko pentsamendua dugu
Arizmendiarrietarena. Bere proposamenak pertsonaren eta
komunitatearen autonomia eta emantzipazioa lortzea zuen helburu
nagusi. Autoeraketaren ideia gauzatzea. Horretarako ezinbesteko
tresnak ziren: hezkuntza, lana eta elkartasuna. Eta hori guztia
bultzatzeko indar-gune nagusiena enpresa bera. Enpresa
eraberritzetik ekin behar zitzaion eraldaketa sozialari.
57