International Teacher Education Conference 2014 1

International Teacher Education Conference 2014
bağlamda mağdur bireyin suçluluk duygusunu hissetmemesi beklenilen bir bulgudur. Ergenlerde utanç ve
intikam duygusu arttıkça siber mağduriyet azalmaktadır. Bu bulgu, Şahin ve ark. (2010) ile Yaman ve Peker
(2012)’in yaptığı araştırmalarda öğrencilerin siber zorbalığa maruz kaldıklarında öfke, nefret, üzüntü ve intikam
duygularını yaşadıkları şeklindeki bulguyla örtüşmeyen bir bulgudur. Siber zorba intikam duygusu ile hareket
edip sanal ortamda zorba davranışlar sergilerken mağdur birey bu yaşantıya maruz kalınca intikam duygusu ile
başka bireylere yönelmeyebilir. İntikam duygusu olanlar daha çok zorba olurken, intikamın mağduriyet üzerine
etkisi olmadığı söylenebilir. Siber mağdur olan her birey de intikam alma amacıyla karşısında bireye ya da bir
başkasına yaklaşmayabilir. Mağduriyet arttıkça utanç duygusunun azalması ise mağdur bireyin yanlış yapmadığı
tarzındaki düşüncesi etkili olabilir.
Nitekim bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımının artmasıyla birlikte bireylerin internette karşılaştıkları
zorbalığı zaman içerisinde kanıksamış olabilecekleri ya da bu tarz davranışlara karşı duyarsızlaştığı şeklinde de
yorumlanabilir.
Araştırma bağlamında geliştirilen öneriler ise şöyledir:
• Alanyazında$ siber$ zorbanın$ ve$ mağdurun$ hangi$ duyguları$ yaşadıkları$ ve$ hangi$ duygularla$ bu$ tarz$
davranışlar$ sergiledikleri$ üzerine$ yapılan$ araştırmaların$ az$ olduğu$ görülmektedir.$ Siber$ zorba$ ve$
mağduriyet$üzerine$etki$eden$faktörlerin$ortaya$çıkarılması,$siber$zorba$ve$siber$mağduriyet$hakkında$
daha$çok$bilgi$edinilmesine$katkı$sağlayacaktır.$Bu$edinilen$bilgiler$gerçekleşen$olumsuz$davranışların$
azaltılması$yönünde$atılacak$adımlara$da$rehber$olacaktır.$
• Ailelerin$ çocuklarına$ verdikleri$ cezalar$ içinde$ en$ çok$ kullanılanı$ internet$ ve$ cep$ telefonu$ yasağıdır.$
Ailelerin$ceza$olarak$interneti$ve$cep$telefonu$yasaklaması,$çocukların$siber$zorbalık$davranışına$maruz$
kaldıklarında$ailelerin$bu$cezaları$öne$süreceğinden$hareketle$ailelerle$paylaşılamamaktadır.$Özellikle$
bu$davranışlara$maruz$kalındığında$aile$ile$paylaşılması$konusunda$öğrenciler$desteklenmelidir.$Ceza$
konusunda$yasakçılıktan$ziyade$öğretici$ve$yapıcı$cezalar$verilmesi$önerilebilir.$$
• Okul$ rehberlik$ servisleri$ tarafından$ siber$ zorba$ davranışlarda$ bulunan$ ergenlere$ yönelik$ özellikle$
empati$eğitimi$ve$geliştirilmesine$yönelik$çalışmalar$yapılmalıdır.$Ayrıca$okullarımızda$değerler$eğitimi$
ile$ilgili$çalışmalar$istenilen$düzeyde$değildir.$Müfredatta$saygı,$sevgi,$hoşgörü,$anlayış$gibi$değerlere$
çokça$ yer$ verilmesi$ ve$ pekiştirilmesi$ öğrencileri$ çevresine$ karşı$ daha$ duyarlı$ hale$ getireceği$ ileri$
sürülebilir.$ M.E.B$ idarecilerin,$ öğretmenlerin,$ psikolojik$ danışmanların$ ve$ öğrencilerin$ siber$ zorbalık$
hakkında$ duyarlılıklarını$ arttırmak$ için$ çeşitli$ çalışmalar$ yürütmelidir$ (Hizmet$ içi$ eğitim,$ seminer,$
sempozyum,$ afiş$ çalışması,$ resim$ yarışmaları$ vb).$ Siber$ zorbalığı$ önleme$ ve$ mağdurların$ yaşadıkları$
psikolojik$ problemlere$ yönelik$ acilen$ müdahale$ programlarının$ geliştirilip$ uygulanması$ gerektiği$
düşünülmektedir.$$
$
$
5. KAYNAKÇA'
Agatston, P. W., Kowalski, R, & Limber, S. (2007). Student’s perspective on cyber bullying.Journal ofAdolescent
Health, 41(6), 59-60.
Akın, A.,Sarıçam, H., Akın, Ü., Çitemel, N., Gediksiz, E. ve Çardak, M. (2012, Eylül).Hatayla ilişkili utanç ve
suçluluk duygusu ölçeği Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması. III. Ulusal Eğitimde ve Psikolojide
Ölçme ve Değerlendirme Kongresi, 19-21 Eylül, Bolu.
Anderson,T.&Sturm,B.(2007).Cyberbullyingfromplaygroundtocomputer. Young Adult Library Services, 5(2), 24-
27.
Arıcak,O.T.(2009).Psychiatricsymptomatologyasapredictorofcyberbullyingamong university students.Eurasian
Journal of Educational Research, 34, 167-184.
Arıcak,O. T.(2011).Siber zorbalık:Gençlerimiz ibekleyen yeni tehlike. KariyerPenceresi Dergisi, 2 (6), 10-12.
Arıcak,O.T.,Kınay,H. ve Tanrıkulu, T. (2011b). Siberzorbalık ölçeğinin ilk psikometrik bulguları. XI. Ulusal
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi Bildiri Özetleri Kitabı, İzmir.
Arıcak, O. T. (2012). I. Teknoloji Bağımlılığı Kongresi Notları, 2012, İstanbul.
Arıcak,T., Siyahhan,S., Uzunhasanoğlu, A.,Sarıbeyoğlu, S.,Çıplak,S.,Yılmaz, N.& Memmedov,
C.(2008).Cyberbullyingamong Turkishadolescents.CyberPsychology& Behavior, 11(3), 253-261.
1079