International Teacher Education Conference 2014 1

International Teacher Education Conference 2014
olan; bireyin ufkunu genişletmeyi amaçlayan, bireyin demokratik yaşayışta yerini almasını sağlayan, temel
bilgileri aktaran ve bireyleri çeşitli konularda aydınlatan programlar, “yaygın eğitim” kapsamına girmektedirler
(Aziz, 1982).
İzleyici de; bilgi, beceri, duygu, düşünüş, kanaat ve tutumlar açısından, var olanı pekiştirmeyi veya değiştirmeyi,
yenilerini kazandırmayı amaçlayan programlara, “eğitim fonksiyonlarını yerine getiren” veya “eğitici”
programlar denilebilir. Bu programlar, çocuk, genç ve yetişkin olmak üzere değişik yaş gruplarında, farklı
cinslere, farklı meslek gruplarına, farklı yerleşim birimlerindeki izleyici kümelerine yönelik olabilir (Özgen,
1985).
Televizyonun genel yayın programları içerisindeki, belirli izleyici kümelerini, belirli amaçlar doğrultusunda
eğitmeyi amaçlayan programların yanı sıra, televizyonun doğrudan doğruya örgün eğitime yönelik “eğitim
programları” da söz konusudur. Bu tür programlar, öğretim programlarıyla uygunluk gösteren, okul derslerine
paralel olarak hazırlanan ve örgün eğitimi destekleyici programlardır. Televizyonun eğitim amacıyla kullanılışı,
doğrudan eğitim veya zenginleştirici eğitim olarak ortaya çıkmaktadır (McQuail, 1973; Swallow, 1973;
Türkoğlu, 1983).
Televizyon yayınları, ister genel yayın programı içerisindeki eğitici yayınlar; isterse okul programlarına paralel,
okuldaki öğretimi destekleyici, tamamlayıcı ve doğrudan örgün eğitime yönelik eğitim yayınları olsun; temelde
davranış değiştirmeye ve izleyici açısından öğrenmeye, televizyon açısından öğretmeye dayanmaktadırlar
(Groombridge, 1976).
Gelişmiş, eğitimli ve modern toplumlar seviyesine ulaşabilmek için her kurum yapması gerekenleri
belirlemelidir. Bu bakış açısıyla televizyonlar, halkı bilinçlendirme, yönlendirme, eğitim ve öğretim
işlevlerinden yararlanma anlamında önemli görevler üstlendiklerini fark etmelidir. Kitle kültürünü geliştiren
televizyonun kitle iletişim aracı olarak insanlar üzerindeki eğitici rolünden sınırlı yararlanılmaktadır. Televizyon,
eğitim televizyonu olarak bilinçli ve amaca uygun kullanıldığında faydalı bir araç olabilir. Televizyon
programları da eğlendirmenin yanı sıra, eğitim ve öğretim gibi farklı amaçlara hizmet edebilmelidir.
Televizyonla eğitim uygulamaları bireylerin hayatın gerektirdiği temel bilgi, beceri ve alışkanlıkları
kazanmalarına yardımcı olacak ve örgün eğitimle sağlanamayan temel eğitimi gerçekleştirecek şekilde
kullanılmaktadır. Televizyonun bu şekilde kullanılması “fonksiyonel eğitim” olarak adlandırılmaktadır.
Fonksiyonel eğitim ile ilgili uygulamalar, okuma-yazma eğitiminden mesleklerle ilgili eğitime, sağlık ile ilgili
eğitimden toplum kalkınmasına ve üretime yönelik eğitime varıncaya kadar, çok çeşitli konu ve alanlarda
gerçekleştirilmiştir (Topuz, 1985; Türkoğlu, 1984; Aziz, 1982).
Televizyonu, diğer eğitim araçları arasında belirgin hale getiren ve onu iletişim ve öğrenme süreçleri yönünden
önemini arttıran üç önemli özelliği bulunmaktadır. Bunlardan birincisi ve en önemlisi, çok uzaklarda oluşan
olayları ve olguları, oldukları anda, oldukları gibi, sesleriyle ve hatta doğal renkleriyle gösterebilmesidir. İkincisi
ise, olay ve olguların görüntü ve seslerini çok geniş bir alana yayılmış insan kitlelerine ulaştırabilmesidir.
Televizyonun üçüncü önemli özelliği ise, Dale’in yaşantı konisinde sıralanmış olan bütün eğitim araç ve
yöntemlerini ayrı ayrı ya da bir arada kullanarak göz ve kulak yoluyla edinilebilen bütün yaşantı çeşitlerini
kazandırabilmesidir. Bu üç özellik televizyona hiçbir eğitim aracının erişemediği bir değer kazandırmıştır
(Çilenti, 1982).
985