International Teacher Education Conference 2014 1

International Teacher Education Conference 2014
Okul öncesi eğitim süresince çocuklar ilköğretime hazırlanırken, paylaşmayı, dayanışmayı, sosyalleşmeyi ve
birlikte çalışmayı öğrenirler. Bu dönemde uygun fiziksel ve sosyal çevre koşullarında ve sağlıklı etkileşim
ortamında yetişen çocuklar, daha hızlı ve başarılı bir gelişim gösterirler. Bu ortamların oluşabilmesinde aileden
sonra en önemli kişiler okulöncesi öğretmenleridir. Okul öncesi eğitimin amacı çocuklarda öğrenmeye ilgi
uyandırmak ve çocuğun var olan yeteneklerini daha üst seviyeye çıkarmaktır. Bunun için de okulöncesi
öğretmenlerine büyük bir görev düşmektedir. (MEB, 2013)
Sağlıklı ve istenilen davranışlara sahip çocuklar yetiştirmek, onların gelişim özelliklerini ve bu özellikler
doğrultusunda gereksinimlerinin neler olduğunu bilmeye bağlıdır. Erken çocukluk dönemindeki gelişmelerle,
okul öncesi eğitim artık anne babanın yalnız başına başarabileceği bir konu olmaktan çıkmış durumdadır.
Eğitim, öğretmen-ebeveyn işbirliği gerektirir. Bu işbirliği ne kadar bilinçli ve sağlıklı olursa, çocuklarımızda o
oranda sağlam bir kişilik kazanırlar. (MEB, 2013)
Eğitim, toplumun varoluşundan günümüze dek oluşan kültürel değerlerin yeni kuşaklara aktarılmasını
sağlarken; araç gereç, programlar gibi alt yapının yanında; öğretmenin niteliği de en önemli unsur olarak
görülmektedir. Öğretmenlik ise bir meslek olarak, devletin eğitim ve öğretim ile ilgili görevlerini üzerine alan
özel bir uzmanlık mesleği olarak tanımlanmaktadır. (Dursun ve Karagün, 2012: 94)
Sosyal, ekonomik ve bilimsel gelişmeler ile dünya sürekli değişmektedir. Ulusların bir taraftan bu değişime
ayak uydurabilmelerinin bir taraftan da bazı zamanlar bu değişimin öncülüğünü yaparak modernleşmede ön
sıralarda yer alabilmelerinin, eğitim sistemine diğer bir deyişle insanlarına yaptıkları yatırımla doğru orantılı
şekilde gerçekleşebileceği düşünülebilir. Saracaloğlu’na (1991) göre, değişimin öncülerini eğitim sistemi
yetiştirecektir. Söz konusu bireylerin yetiştirilmesinde ise, öğretmenlere ve öğretmen yetiştiren kurumlara büyük
sorumluluklar düşmektedir. Özellikle öğretmenin öğrenci ve eğitim programlarını etkileme gücü diğerlerine göre
daha fazladır. Bu nedenle eğitim hedefleri, eğitim programları, derslerin içeriği vb. ne denli iyi hazırlanırsa
hazırlansın, bu programların uygulayıcısı olan öğretmenler iyi yetiştirilmezse, yapılan çalışmalar ve çabalar
amacına ulaşamayacağı açıktır. (Saracaloğlu, Kumral ve Kanmaz, 2009:39)
Türkiye’nin gelişmiş ülkeler arasında yer alabilmesi için iyi yetişmiş, nitelikli insan kaynağına sahip olması
gerekmektedir. Kuşkusuz nitelikli insan yetiştirebilmek ülkenin eğitim sistemi ile yakından ilişkilidir.
Günümüzde bilimsel ve teknolojik ilerlemeler eğitim gören bireylere öğrenmeyi kolaylaştıran birçok imkân
sunmasına rağmen, öğretmen eğitim-öğretim ekseninde yeri doldurulamayan temel öğe olma özelliğini her
zaman korumaktadır. Öğretmenler her zaman eğitim sisteminin odak noktası olmuşlardır. Çağımızın eğitimöğretim
alanına sunduğu bütün olanaklar ancak nitelikli öğretmenler ve nitelikli öğretmen adayları sayesinde
yararlı ve başarılı olabilir. Bu durumda öğretmenin kişiliği, mesleki yeterliliği ve öğrencilere yönelik tutumu
büyük önem taşımaktadır. (Atmaca, 2013: 68)
Bazı eğitimciler, öğretmenlerin sınıf içinde davranış yansımalarının, ruh sağlığı ve kişilik yapısının; öğretim
tekniği ve öğretmen bilgisinden daha önemli olduğunu ifade etmişlerdir. Yine gelecek kuşakları yetiştirecek olan
öğretmenlerin ayakları üzerine sağlam basarak mesleklerine başlamalarının büyük oranda mesleklerine karşı
hissettikleri mesleki kaygılarından arınmış olmalarına bağlı olduğu ifade edilmiştir. (Dursun ve Karagün, 2012:
94)
Kaygı düzeyinin yüksek olması, bireyin daha katı, daha basit davranışlara gerilemesine, endişeli olmasına ve
memnun etmeye aşırı odaklanmasına neden olmaktadır. Bununla birlikte orta düzeydeki kaygının organizmayı
uyarıcı, koruyucu ve motive edici özelliği vardır. Kaygı iyi yönetildiğinde, bireyin başarılı olmak için daha fazla
çalışmasına, yaşanacak olumsuzluklara karşı önlem almasına yardımcı olmaktadır. Bu bağlamda, öğretmen
adayları için yaşanan kaygının mesleğe yönelik olumlu tutum geliştirici, motive edici, harekete geçirici bir
uyaran olarak kullanılmasına dikkat edilmelidir. (Doğan ve Çoban, 2009: 160).
Işık (1996) kaygıyı tehdit edici bir durum karşısında birey tarafından hissedilen huzursuzluk ve endişe
durumu olarak tanımlamıştır. Kaygının sözlük anlamları ise; “üzüntü, endişe duyulan düşünce, tasa”, “bireylerin,
toplumsal kümelerin herhangi bir güçlü istek ya da güdülerinin gerçekleşememesi olasılığı karşısında duydukları
tedirginlik”, “güçlü bir istek ya da dürtünün amacına ulaşamayacak gibi gözüktüğü durumlarda beliren tedirgin
edici bir duygu” (TDK, 2009: 1115) olarak karşımıza çıkmaktadır.
Öğretmen adaylarının mesleğe ilişkin kaygıları belirli zamanlarda belirli noktalarda yoğunlaşır. Fuller’e
(1969) göre, bu kaygıları ben-merkezli kaygılar, görev-merkezli kaygılar ve öğrenci-merkezli kaygılar olmak
üzere üç grup altında toplamak mümkündür:
Ben-merkezli kaygıların odak noktasını, bireyin kendisi oluşturur. Ben-merkezli kaygıları taşıyan bir
öğretmen adayı, öğretmenlik mesleğini başarı ile sürdürüp sürdüremeyeceği endişesini taşır ve bu nedenle de
sürekli olarak yoğun bir stres altındadır. Görev-merkezli kaygıların odak noktasını, bireyin öğreticilik görevi
oluşturur. Görev-merkezli kaygıları taşıyan bir öğretmen adayı, iyi bir öğretici olabilme kaygısı içindedir ve bu
nedenle de alanında kullanabileceği yeni öğretim yöntemlerini, materyallerini ve araç-gereçlerini araştırmaya
758