International Teacher Education Conference 2014 1

International Teacher Education Conference 2014
da değer eğitiminde edebiyat tarihi öğretiminin katkısı ve önemini açıkça ortaya koymaktadır. Yazınsal metinler
ve edebiyat tarihi, okumalar ve araştırmalar sonucunda okur/öğrencinin anlam üretebilmesini, ürettiği anlamı
yorumlayıp karşı tarafa aktarabilmesini sağlar. Bilhassa bu hususlar edebi eserlerin çerçevesiyle oluşan edebiyat
tarihinin okura kazandıracağı en temel değerlerdendir. Diğer taraftan müstakil bir disiplin olmanın yanında
sosyoloji, psikoloji, tarih, felsefe gibi komşu alanlarla beraber daha kapsamlı olan edebiyat tarihi, bu kapsayıcı
yönüyle çok farklı alanlarda birikim sahibi olmayı sağlamakla birlikte, yol açıcı, geniş perspektifle olaylara
yaklaşma anlayışı kazandırır. Çoğul bakış açısıyla hareket edebilmesi için öncülük etmiş olur.
Edebiyat tarihi öğretimi yalnızca bir ulusun kendi mazisini, mahalli unsurlarını sistematik bir bilgiyle
öğrencilere sunması manasını taşımaz. Dünya edebiyatıyla karşılaştırmalar yaparak öğrenciye mukayese becerisi
kazandırırken, bütünsellik anlayışı içinde edebiyatın evrenselliğini görmesini de sağlar. Herhangi bir konuya
bütüncül bakış açısıyla yaklaşmayı öğretirken, bütünün parçalarını değerlendirme, benzerlik ve farklılıkları
keşfetme imkânı sağlar.
Türkiye’de edebiyat tarihi öğretimi yapılırken birtakım geleneksel yöntemler öne çıkar. Bilgi verme amaçlı
sürdürülen bu yöntemlerle öğrencilere edebi bilginin yanı sıra temel kaynaklar öğretilir, bilgiye ulaşma, bilgiyi
kullanma ve değerli bir birikim yaratabilme yolları gösterilir. Okuma temelli bu öğretimle aynı mevzuyu farklı
kaynaklardan tarayarak hem kaynaklara ulaşma hem de ulaşılan kaynaklardaki farklı bakış açılarını görerek
kendine ait fikir ortaya koyabilme becerisi kazandırılır. Çok okumak bilindiği üzere zaten kavrama gücünü
artırması, hayal dünyasını zenginleştirmesi, hafızanın güçlenmesi için önemlidir.
Etkili edebiyat tarihi öğretimi uyandırdığı merak duygusu ile okuma sevgisi, araştırmacı bir mizaç ve
sorgulayıcı bir bakış açısı kazandıracaktır. Ezber bilgilerle hareket edilmeyip farklı materyal ve metotlarla çok
boyutlu olarak işlenen edebiyat tarihi dersleri, girişimci, ilgili, merak duyan, edebi şahsiyet ve eserlere büyük
duyarlılık ve hassasiyetle yaklaşan, pratik bilgiyi süzgeçten geçirerek özümseyebilen, bilgileri mukayese ederek
benzerlik ve farklılıkları, orijinallik veya taklit/örnek alma niteliklerini ortaya koyabilme, eldeki bilgileri
hazmederek özgün fikirler yaratabilme, birincil kaynaklarla savlarını destekleme, tarama ve bilgi toplama vb.
çok önemli değerleri kazanmış olacaklardır. Metne sadık kalma düşüncesiyle sadakat, çok boyutlu düşünme
yoluyla çoğulcu bakış, çalıntı veya taklitten uzak durma yoluyla orijinallik değeri, faydalanılan kaynakları ve
düşüncelerinden istifade edilen kişileri çalışmalarında anma, kaynakçada bilgilerine yer verme yoluyla, emeğe
saygı, dürüstlük, vefa, açık sözlülük vb. çok elzem değerlerin kazandırılması söz konusudur. Edebiyat tarihi
öğretimiyle sadece edebi bilgiler, edebi tarih ve gelişmelerin bilgisi verilmez. Ayrıca öğrenciler kendi kronoloji
algılamalarını geliştirip geçmişi bölümleme, belli birtakım temalar üzerinden geçmiş ve günümüz kıyaslama
becerisi kazanırlar. Daha da önemlisi kazandırılan kişisel beceriler ve alıcılara bu becerilerin kazandırılmış
olmasıdır.
Edebiyat eğitimi; estetik zevkin gelişmesi, kültürel değerlerin somut olarak ifade edilmesi ve yorumlanması,
sürdürülen hayatın farklı bir dikkat ve duyarlılıkla dile getirilmesi bakımından da son derece önemlidir. Eserlerin
edebi boyutunu, sanat değerini çözümleme yeteneğini, estetik haz kavramının gelişmesini, metnin
yorumlanması, dil ve üslup becerisi kazanılmasını sağlar. Değerler kültürü ve toplumun kimliğini oluştururlar.
Dolayısıyla toplumu bir arada tutan ve sürekliliği sağlayan ortak düşünce, duygu ve kanılardan oluşan değerler,
topluma manevi bir atmosfer kazandırırlar.
Sonuç:
Uygarlık tarihinin önemli bir kolu olan edebiyat tarihi, bir ulusun çağlar boyunca meydana getirdiği edebî
eserleri inceleyerek, duyuş ve düşünüş yönünden geçirdiği evreleri tanıtır. Geçmiş ile bugünün etkileşimi
sağlarken, topluma kazandırdığı temel değerlerle önemli bir yere sahiptir. Abdülhalim Memduh’un yazdığı
Tarih-i Edebiyat-ı Osmaniye ile başlayan Türk edebiyat tarihi yazımı anlayışı, Fuad Köprülü’nün çalışmalarıyla
sistemli hale gelmiş, daha sonra alana olan ilgi artarak Agâh Sırrı Levend, Ali Nihat Tarlan, Ahmet Hamdi
Tanpınar, Nihat Sami Banarlı, Rauf Mutluay, Mahir Ünlü, Vasfi Mahir Kocatürk, Şükran Kurdakul, Ahmet
Kabaklı gibi edebiyat tarihçileri yetişmiştir.
Edebiyat tarihi, sosyal bilimlerin birer dalı olan edebiyat ve tarih biliminin kesiştiği önemli edebiyat
araştırmaları kavramlarından biridir. Edebiyat tarihi, edebiyat eserlerinin bu eserleri yaratanların, eserlerin
yaratıldığı ortamların ve elbette bütün bunlarla bağlantılı sosyal, siyasal ve düşünsel gelişmelerin belirli bir akış
içerisinde incelenmesini öngörür. Kültürel kimliğin kazanılmasında tarih eğitiminin rolü ne kadar büyükse edebi
kimliğin oluşması için de edebiyat tarihi öğretiminin rolü büyüktür. Edebiyat tarihi, bir milletin kültürel
varlığını, dinamizmini, daimiliğini göstermesi bakımından oldukça önemlidir. Bilhassa kültür taşıyıcılığı rolüyle
değer eğitimine katkıda bulunur. Değerler; bizi, ailemizi, toplumumuzu, milletimizi ve insanlığı değerli kılan
üstün özelliklerdir. Değer eğitimiyle nitelikli ve donanımlı bireyler yetiştirerek sağlıklı gelecekler yaratmak
amaçlanır. Edebiyat tarihi öğretimi, geçmiş bilinciyle bugüne sağlam adımlar atan, geçmişten ders çıkaran,
367