International Teacher Education Conference 2014 1

International Teacher Education Conference 2014
Okul öncesi eğitim ve mimarlıkta yaratıcılığa olan etkileri
Hacer Mutlu Danacı a
ª Akdeniz University, FFA, Architectural Department, Antalya, Turkey
Özet
Yaratıcılık, mimarlık öğrencilerinin başarılı olabilmesi için çok önemli bir faktördür. Yaratıcılık genetik bir
özellik olmakla birlikte geliştirilebilmekte ya da körelebilmektedir. Özellikle okulöncesi eğitim dönemi çocuk
üzerinde derin etkiler bırakmaktadır. Bu dönemde yapılan hatalar bazen çocuğun yaratıcılığını
engelleyebilmektedir. Örneğin, yapacağı resmin renklerini eleştirmek, sınırlandırmak, ya da çocuğun o gün
yapacağı çalışmanın bir örneğini önce gösterip bugün bu objeden yapacağız diye çocuğu şartlandırmak, onu
tembelliğe alıştırmakta, yaratıcı cesaretini kırmaktadır. Bu çalışmada öğrencinin mimarlıkta yaratıcılık
konusunda başarısı ve okul öncesi eğitim alıp almadığı arasındaki ilişki üzerinde durulmaktadır.
Anahtar kelimeler. Yaratıcılık, okul öncesi eğitim, mimarlık eğitimi
Giriş
Erken çocukluk dönemi, çocuğun eğitiminde çok etkili olmaktadır. Çocuklar bu dönemde uyarılara daha açık
ve daha kırılgandır. Farkında olmadan yapılan herhangi bir yanlış davranış, çocuğun hayatını derinden
etkilemektedir. Örneğin; kreş öğretmeni çocuğun yaptığı resmi, “pembe gökyüzü olur mu hiç?” veya “Çiçeğin
yaprakları da yeşil olur?” şeklinde eleştirmesi, çocuğun başka bir şehirde, başka bir kreşte resim yapmaya
başlamadan önce kreş öğretmenine hangi renkleri kullanacağını sormasına sebep olmuştur. Genellikle kreşlerde
o gün yapılacak çalışmanın bir örneği gösterilmekte ve çocuktan bunun aynısını yapması istenmektedir. Bu
tutum da çocuğu belli bir oranda yaratıcılık konusunda tembelleştirmekte, şartlandırmaktadır. Böylece, ezberci
eğitim daha hemen okul öncesi dönemde başlamaktadır. Öğrencinin ileriki yıllarda mimarlık eğitimi almaya
başlaması durumunda ise, temel tasarım prensiplerine dayalı olarak, kendine özel yeni tasarımlar yapması
istenince zorlanmaktadır.
Yaratıcılık, Mimarlık Eğitimi ve Okul Öncesi Eğitim
Yaratıcılık özellikle dünya pazarlama sektöründe en çok aranan özellik olarak ortaya çıkmaktadır (Craft,
2003). İnsanlar artık, farklı, yenilikçi olana yönelerek para harcamaktadırlar. Dünya Yaratıcılık ve Kültürel
Eğitim Komitesine göre (NACCCE) yaratıcılık, orijinal ve değerli olan olarak tanımlanmaktadır (NACCCE,
1999; Craft 2003). MacKinnon ise yaratıcılığı sanat, bilim, teknoloji ve psikolojinin birleşimi olarak
tanımlamaktadır (Mondy et al., 1953, Alomar, 2003).
Yaratıcılık mimarlığın ayrılmaz bir parçasıdır. Mimarlık öğrencisi ve mimar alışılmış kalıplar dışında sürekli
yeni olanı yaratmak zorundadır. Tasarım prensiplerini kullanarak, fonksiyonel yeni tasarımlar yaratmak
gerekmektedir. 1950’li yıllarda özellikle Kuzey Amerika’da yapılan araştırmalarda, yaratıcılığın kişisellik,
kavrama ve nasıl harekete geçirileceği üzerinde durulmuştur (Craft, 2003). Özellikle 1990’ların sonundan
itibaren 3-5 yaş arası çocuk eğitiminde yaratıcılık daha çok gündeme gelmeye başlamıştır. 20. yüzyılda yapılan
eğitimde yaratıcılık araştırmalarında, kültüre bağlı farklılaşma açık olarak görülmektedir. Bu durum yaratıcılığın
engellenmesi, sınırları gibi bir takım soruları beraberinde getirmiştir. Crafts (2003), eğitimde yaratıcılığı
sınırlandıran dört unsuru a) terminolojik sınırlandırma, b) etik ve uygulamanın birbiriyle uyuşmaması, c) eğitim
programında organizasyon eksikliği, d) merkez kontrolcü pedagojik yaklaşım şeklinde tanımlamıştır.
Tartışma ve Sonuç
Gözlemlere göre, mimarlık birinci sınıf öğrencilerinde kreş eğitimi almayanların, alanlara oranla yaratıcılık
konusunda daha başarılı oldukları görülmektedir. Okul öncesi eğitim, yaratıcılık konusunda cesareti ve temel
tasarım prensiplerine dayalı olarak bazı soyut ya da somut tasarımlar yapmayı gerektiren temel tasarım
dersindeki başarıyı olumsuz yönde etkilemektedir.
376