International Teacher Education Conference 2014 1

International Teacher Education Conference 2014
Şekil 3: Kitle İletişim Araçlarının Etkileri
TELEVİZYON
Televizyonun toplumsal olarak kullanımının birçok farklı biçimi ve karmaşık tarzını keşfedebilmek için, yıllardır
sayılamayacak kadar çok araştırma tekniğinden yararlanılmaktadır.
Televizyonu sadece siyasal güç ya da eğlence aracı değil, tüm kültürü yaratan devasa bir sosyalizasyon aracı
olarak görmenin zamanı gelmiştir (Batmaz, 1998, s. 3).
Kitle iletişim araçları arasında özellikle televizyonda, ideolojik egemenliklerin sürekli olarak yinelenen sunumu
söz konusudur. Televizyon, var olan düzeni sorgulamaksızın kabul eder. Sosyalizasyon aracı görevini yerine
getirirken, kültürel değerleri koruma, pekiştirme ve sürdürme yönünde hizmet sağlar. Kültürel işlevini
gerçekleştirirken, toplumun kültürel yapısını kendi isteği özelliklerle şekillendirebilir.
Televizyon çok popülerdir. Böylesi heterojen bir seyirci topluluğuna, böylesine çok çeşitte haz sunabilmektedir.
Çünkü televizyonun metinsel karakteristikleri ve alılmama kipleri “kültür” olarak adlandırdığımız anlam üretme
sürecine etkin bir katılımı olanaklı kılmaktadır (Fiske, 1987, s. 19).
Televizyona yönelik kuramsal yaklaşımlar çeşitlilik göstermektedir:
“Temsil Kuramları”, geleneksel kitle iletişim araştırmalarının televizyon programlarının simgesel, metinsel
karmaşıklığını göz ardı etme eğilimine karşı özellikle 1970 başlarından itibaren ivme kazanan araştırmaları
kapsayan bir çerçeve oluşturmaktadır. Kuramların gelişmesinde esas dönüm noktasını toplumsal kuramda
yapısalcı/göstergebilimsel eğilimlerin ağırlığını koyması oluşturur. Çalışmalarda Birmingham Üniversitesi’ndeki
Çağdaş Kültür Çalışmaları Merkezi’nin önemli yer tuttuğu görülür (Mutlu, 2005, s. 81).
“Araç Kuramları”, televizyonu kültürel bir teknoloji olarak ele almaktadır. Bu kurumlar televizyonun
toplumsal etkisinin daha çok bir teknoloji olarak genel özellikleriyle ilgili olduğunu öne sürmektedir. Program
türlerinin bu etki konusunda hiçbir önemi olmadığını belirtmektedir. Televizyona ilişkin temsil kuramlarından,
araç kuramlarına kayış kuramsal etkinlikteki Marksist gündemden, modernizm sonrası gündeme yönelik tedrici,
seçici bir hareketin sonucudur (Mutlu, 2005, s. 82).
“Kurum Kuramları” esas olarak televizyonun örgütsel yapısıyla ilgilenmekte ve bu yapının özgül siyasal ve
ekonomik sistemler içindeki yerini, konumunu sorunsallaştırmaktadır. Bu kuramlara göre televizyonun, ne
simgesel/anlatımsal boyutu ne de kültürel/teknolojik profili özsel önem taşımaktadır. Kavramsallaştırılması
gereken, kitle iletişim örgütünün üretim, dağıtım, mevzuat işleriyle, devletin etkinlikleriyle ve/veya piyasa
yapılarıyla olan bağıdır (Mutlu, 2005, s. 83).
“Süreç Kuramları” diğer kuramlardan farklı olarak doğrudan doğuya izleyici ile televizyon arasındaki ilişkisel
konulara, etkileşim ve karşılıklı bağımlılık konularına yönelik kavramlaştırımları içermektedir. Televizyon
üzerine geliştirilen anlamlı ve önemli bir kuramsal çalışma, süreçsel nitelikten kendisini uzak tutamaz. Daha açık
bir ifadeyle; televizyon metnini konu alan temsil kuramları, televizyonun teknolojik niteliklerini konu alan araç
kuramları ve televizyon endüstrisinin işleyişini ele alan kurum kuramları, ancak televizyonun bir bütün olarak
izleyiciyle olan ilişkisini ele alan ve irdeleyen bir kuramsal yaklaşım çerçevesinde bir araya gelebilirler (Mutlu,
2005, s. 83).
983