Minority v subsytéme kultúry

cal, psychological and sociological form. Today, it is emphasized that leisure has become one of the objective of social needs,a measure of level and way of life of societies. Regardless of the approach, leisure inextricably linked to the relationship betweenworking time and the time devoted to rest. Thus, the increase in its resources is highly desirable in the age of the twenty-firstcentury civilization.This article is based on an analysis of survey results conducted on a group of elderly respondents, residents of large Polishcities.Keywords: leisure time, social attitudes, the elderly.AbstraktČlánok sa zaoberá otázkami využívania voľného času moderného človeka. Účelom tohto článku je uviesť, či je voľný časpre moderného človeka určitou hodnotou a ako ho využíva. Článok sa venuje otázkam terminológie voľného času a pozitívnymúčinkom jeho racionálneho využitia.Vo veľmi rýchlo sa meniacom svete venuje moderný človek osobitnú pozornosť voľnému času. Čas sa začína chápať nielenpodľa tradičného prístupu (kvantitatívne), v jednotkách času, ale aj kvalitatívne, čo sa prejavuje vo filozofickej, psychologickeja sociologickej forme. V súčasnosti sa zdôrazňuje, že voľný čas sa stal jedným z cieľov sociálnych potrieb, meradlom úrovne a spôsobuživota spoločnosti. Bez ohľadu na prístup voľný čas neoddeliteľne súvisí so vzťahom pracovného času a času venovanéhoodpočinku. Preto zvýšenie jeho možností je pre civilizáciu dvadsiateho prvého storočia veľmi žiaduce.Tento článok je založený na analýze výsledkov zisťovaní vykonaných na skupine starších respondentov, obyvateľov veľkýchpoľských miest.Keywords: voľný čas, sociálne vzťahy, starší ľudia.WprowadzenieProblematyka czasu wolnego jest nierozerwalnie powiązana z rozwojem cywilizacyjnym. Człowiek od zarania swychdziejów żył w czasie cyklicznym związanym z dobowym cyklem dnia i nocy, powtarzalnością pór roku czy też świąt i rytuałów.Czas społeczności tradycyjnych płynął powoli, nie odczuwano konieczności jego oszczędzania. W czasach antycznych czas wolnyutożsamiano z zajęciami godnymi człowieka wolnego, z polityką, dysputami, filozofią, sztuką, itp. W starożytnej Grecji po czasiepracy lub zajęcia, albo wysiłku fizycznego następował odpoczynek, na który składały się trzy elementy, to jest schole (kontemplacja,a także zaangażowanie w sprawy publiczne), paidia (rozrywka) i anapausis (rekreacja, odtworzenie sił). U Rzymian czaswolny o charakterze kontemplacyjnym nosił miano łacińskie: ocium i znajdował się w opozycji do czasu pracy i zajęcia (łacińskie:negotium) 401 .Dzisiejsze rozumienie czasu wolnego pojawia się dopiero po rewolucji przemysłowej, gdy praca ludzka została ujęta w pewneramy czasowe. Zostało go wówczas tak mało, że nie spowodowało to automatycznego pojawienia się czasu faktycznie wolnego.Dopiero w miarę rozwoju społeczno-gospodarczego, wraz z wprowadzeniem postępu technicznego i nowych form organizacjipracy możliwe stało się wyłonienie rzeczywiście wolnego czasu 402 .Proces skracania czasu pracy i wzrostu ilości czasu wolnego został zapoczątkowany na przełomie XIX i XX wieku i przejawiałsię w czterech podstawowych formach:– skracanie godzin pracy w ciągu dnia,– skracanie dni pracy w ciągu tygodnia,401 BOMBOL, M. – DĄBROWSKA, A. Czas wolny. Konsument Rynek Marketing. Warszawa: K. E. Liber, 2003, s. 3.402 Ibid., s. 4.214