Verslag - NG Kerk in Oos-Kaapland

1. Manlike dominansie of patriargalisme
Hierdie beskouing word tereg as die tradisionele siening van die posisie van man en vrou in die huwelik
beskryf. Die klem hier val op die hoofskap van die man, en die onderdanigheid van die vrou.
n Goeie voorbeeld van hierdie siening vind ons in die klassieke huweliksformulier. Die hoeveelheid aan dag
wat hierin gegee word aan die uitklaring van die dominante rol van die man is opvallend. Ten opsigte van
die man se posisie in die huwelik word gestel dat die man moet weet: ... dat God u as hoof van die vrou
gestel het, sodat u haar, na u vermoë, verstandig sal lei, onderrig, vertroos, en beskerm soos die hoof die
liggaam regeer, ... (Algemene Sinode, 1988:109). Ten opsigte van die vrou word gesê dat sy aan die man
gehoorsaam en onderdanig moet wees, nie oor die man moet heers nie en nie die verordening van God,
dat die man oor haar moet heers, moet teëstaan nie. Alhoewel die beskrywing van die man se rol as die
een wat sorg, beskerm en lei nie uitbly nie, is die oorwegende klem op die beredenering van die hoofskap
van die man en die vrou se onderdanigheid.
Hierdie beskouing vind ons vandag meestal in kerke en kringe waar n fundamentalistiese teologie bedryf
word. Populêre Christelike boeke vir vroue, hoofsaaklik deur Amerikaanse skrywers, wat in die groot
Christelike boekwinkels in Suid-Afrika verkoop word, onderskryf dikwels ook hierdie siening sterk. n
Voorbeeld van so n skrywer is Elizabeth George.
2. n Komplementêre siening
Die komplementêre beskouing van man en vrou in die huwelik kan beskryf word as n meer kontemporêre
en genuanseerde vorm van patriargalisme. In hierdie siening word klem geplaas op die verskille tussen
man en vrou en dat dit aanleiding gee tot n goddelik gesanksioneerde verdeling van rolle, en dan veral ten
opsigte van die rol van leierskap of hoofskap in die huwelik. In die debatvoering met voorstanders van die
egalitêre beskouing funksioneer skeppingsteologie sterk, waarin daar n groot saak uitgemaak word dat
alhoewel man en vrou gelykwaardig geskep is (as beeld van God), is hulle nie dieselfde geskape nie en
kan daarom ook nie presies gelyke rolle vervul nie. Gelykwaardigheid beteken hier dan nie gelyke funksies
nie.
Voorstanders van die komplementêre beskouing kyk beter na die groot lyne in die Bybel oor die rolle van
man en vrou en wil dit in ag neem. Hulle wil ook Jesus se hantering van vroue honoreer, die manier waarop
Hy vroue met n sagtheid hanteer het en aan hulle n plek gegee het, maar sonder om tekste waarin
manlike dominansie duidelik figureer, te sien as uitgedien en sonder gesag vir vandag.
Die Pauliniese uitsprake oor die rolle van man en vrou word ook gebruik om manlike dominansie te
bevestig, maar terselfdertyd ook om die aard daarvan te versag: veral word die hoofskap van die man
herinterpreteer aan die hand van die Jesus se styl van hoofskap. Dit beteken dat die man wel die hoof is,
maar dit word gesien as n komplementêre rol tot die vrou s n. Dit vind nie uitdrukking in dominansie nie,
maar in diens. Die man moet hoof wees na die voorbeeld van Jesus wat sy lewe vir die kerk afgelê het. n
Teks wat n sleutelrol speel, is Efesiërs 5:21-33, en dan veral vers 22 Vrouens, wees aan julle mans
onderdanig, net soos julle aan die Here onderdanig is, ... en vers 25 Mans, julle moet julle vrouens liefhê
soos Christus die kerk liefgehad en sy lewe daarvoor afgelê het.
Die manier waarop hierdie teologie in die huwelik neerslag vind, is in die vorm van n sagte manlike
dominansie met klem op die manlike leierskap, meestal duidelik beskryf as leierskap met n
dienskneggestalte. Voorbeelde van hierdie beskouing is die huidige huweliksformulier en James Dobson se
Focus on the Family.
3. n Egalitêre beskouing.
Hierdie beskouing wil die Bybelse tekste wat manlike dominansie onderskryf, sien teen die agtergrond van
die kultuur waarbinne dit geskryf is. Omdat die Bybel in n man-gedomineerde samelewing ontstaan, kan dit
nie anders as om huweliksverhoudings binne hierdie kulturele paradigma te beskryf nie. Die egalitêre
siening pleit daarvoor dat dit beter is om hierdie kultuuragtergrond te erken en om ook te erken dat ons
vandag in n ander kultuur leef, een waarbinne manlik dominansie, hoe sag dit ook al geformuleer mag
word, toenemend vreemd word.
Hierdie beskouing sien die verskille tussen man en vrou nie as teologies wesenlik of as n skeppingsmatige
ordening wat noodwendig tot n bepaalde verdeling van rolle lei nie. Egalitêre Christene sien enige
hiërargiese ordening in die huwelik as wesenlik in stryd met Jesus se lering en voorbeeld. Daarom is dit
belangrik om die Pauliniese voorskrifte te verstaan teen die agtergrond van n kultuur waarin dit uiters
nadelig vir die jong Christendom sou wees om te veel in stryd te tree met die gebruik van manlike
dominansie. Vergelyk in hierdie verband waarin Titus 2:3-5 waarin die ouer vrouens die jongeres moet leer
om aan hulle mans onderdanig te wees, want Dan sal die woord van God nie in diskrediet kom nie.
Voorstanders van n egalitêre beskouing van die huwelik bevraagteken dit of hierdie voorskrifte vir alle tye
en kulture kan geld.
n Teks wat in hierdie beskouing n sleutelrol speel, is Galasiërs 3:28 Dit maak nie saak of iemand Jood of
Griek, slaaf of vry, man of vrou is nie: in Christus Jesus is julle almal één. Hierdie teks word geïnterpreteer
ÔÌË