Verslag - NG Kerk in Oos-Kaapland

n Burgerlike wet kan selfs in die moderne samelewing waar n skerp onderskeid tussen kerk en staat getrek
word, n etiese komponent hê. n Burgerlike wet wat diefstal verbied, is n goeie voorbeeld. Selfs al sou die
verbod in Lev 20:13 teen homoseksuele verkeer tussen mans, met n tipe vaan burgerlike regspraak in
verband gebring kan word (vgl Wagner 2005:329), kan dit steeds n etiese komponent hê. Daarbenewens
word die prohibisies in Lev 18:22 en 20:13 deur die vermanende stof wat die lyste van prohibisies in die
betrokke hoofstukke omraam, met God, Moses en Sinai geassosieer. Dit toon dat dié prohibisies nie alleen
met menslike norme te doen het nie, maar met die erkenning en uitvoering van die wil van God (Vgl Preuss
1995B:81). n Opmerking van Bird ten opsigte van Lev 18 en 20 is in die verband van besondere betekenis.
Bird (2000:154) skryf dat dié hoofstukke van Levitikus n belangrike stap aandui in die proses waarin
privaat en sekulêre verhoudings binne die sfeer van godsdienstige belange gebring is. Die hoofstukke
lê die grondwerk vir die ontwikkeling van n teologiese etiek van seksuele verhoudings.
j. Die betekenis van Lev 18:22 en 20:13 vir die debat oor dieselfde geslag seksuele verhoudings van
liefde en trou.
Die term zãkãr (man) is in Lev 18:22 en 20:13 bloot n aanduiding van n persoon uit die manlike geslag.
Die betrokke prohibisies is dus nie slegs teen pederastie gemik was nie, maar teen enige vorm van
homoseksuele verkeer. Die Israelitiese mans word in hulle posisie as die hoof van die gesin aangespreek
(Joosten 1996:31-32). Selfs n verbod soos die in Lev 18:23b wat spesifiek die vrou raak, is in die derde
persoon vroulik enkelvoud geformuleer. Daarby is die prohibisies oor verbode seksuele verhoudings in Lev
18 en 20 geensins volledig nie. n Prohibisie teen seksuele omgang van die vader met sy eie dogter
ontbreek in beide perikope. Alhoewel die Tien Gebooie ook die mans aanspreek 10 , huiwer ander Bybelse
tekste nie om hierdie standaarde op vroue toe te pas nie, bv Deut 13:6-9; Eseg 16:38 en 23:44
(Hugenberger 1994:316). Die prohibisies in Lev 18:22 en 20:13 sou dus per implikasie ook vir vroue gegeld
het.
Die verbod in Lev 18:22 is geformuleer in die styl van die apodiktiese wette, alhoewel die tweede persoon
aanspreekvorm n afwyking is (Boecker 1976:167). n Apodiktiese wet bevat n beginsel wat n grens
aandui wat nie oorgesteek mag word nie (Boecker
1976:180). Die prohibisie teen homoseksuele
verkeer het, soos die ander prohibisies in Lev 18,
een van dié grense uitgewys. Lev 20:13 vertoon
die tipiese dubbele struktuur van die kasuïstiese
reg: n beskrywing van die oortreding word gevolg
deur die strafmaatreël (Ruwe 1999:227). Deur
die môt yûmãt-formule word die erns van die
oortreding beklemtoon (Vgl Seitz 2000:189).
In die Ou Nabye Ooste was seksuele verhoudings
tussen mans nie heeltemal onbekend nie. In die
Gilgame -epos word die verhouding tussen
Gilgame en Enkidu as baie intiem beskryf en
suggereer die teks ook verskeie erotiese
assosiasies. Hierdie teks het nie net losbandigheid in
gedagte nie, maar waarskynlik ook ´n
`liefdesverhouding`.
Die sterk afkeer wat in die prohibisies in Lev 18:22 en 20:13 teen dieselfde-geslag seks tussen mans
voorkom, kan nie vanuit n afkeur van sekere praktyke in die Kanaänitiese godsdiens, of vanuit n spesifieke
beskouing oor die manlike geslagsrol, of vanuit n wêreldbeeld waarin groot klem op vrugbaarheid en
voortplanting geplaas is, verklaar kan word nie. Die buitengewone afkeer in dié tekste dieselfde-geslags
seksuele verkeer moet in die lig van die Bybelse denke sin moet maak. In die heteroseksuele man-vrou
verhouding, soos beskryf in Gen 1:1-2:3 en 2:4-3:24, lê die diepste grond vir die sterk afkeur in
homoseksuele omgang tussen mans in Lev 18:22 en 20:13.
Snyman (2006:979) beklemtoon dat dit in Lev 18:22 en 20:13 om die insidentele homoseksuele daad gaan.
Gevolglik bevraagteken hy die relevansie van dié tekste in die etiese beoordeling van n permanente
seksuele verhouding van liefde en trou tussen twee persone van dieselfde geslag. Inderdaad verbied die
meerderheid van die familiewette in Lev 18 en 20, soos wat Snyman (2006:976) opmerk, insidentele dade.
Die feit dat n prohibisie wat n huwelik met n man se vrou se suster verbied terwyl die suster nog lewe (Lev
18:18) naas prohibisies wat insidentele optrede verbied voorkom, toon egter dat die onderskeid tussen
insidentele dade en dade wat binne die ruimte van n vaste verhouding gepleeg word, nie groot is nie. Dit is
te betwyfel of n verhouding wat gekenmerk word deur die insidentele dade wat in Lev 18 en 20 verbied
word, aanvaarbaar sou wees. In die Ou Nabye Ooste was seksuele verhoudings tussen mans nie heeltemal
onbekend nie. In die Gilgame -epos word die verhouding tussen Gilgame en Enkidu as baie intiem
beskryf en suggereer die teks verskeie erotiese assosiasies (Nissinen 1998:23). Moet die totale
afwesigheid van soortgelyke verhoudings in die Ou Testament 11 nie aan die deurwerking van die beskouinge
wat ten grondslag van die prohibisies in Lev 18:22 en 20:13 lê, toegeskryf word nie? Sou n blywende
seksuele verhoudings tussen mans nie vir die Israeliet heeltemal ondenkbaar gewees het nie?
10 Vgl Eks 20:17.
11 Vir n bespreking van die sogenaamde homoerotiese verhouding tussen Dawid en Jonatan, sien volgende punt in verslag.
ÔËÌ