Verslag - NG Kerk in Oos-Kaapland

waarin verandering en transformasie aan die orde van die dag is, kan rituele help om nuwe waardes toe te
eien of n oorgang na nuwe lewensfases te bewerkstellig (Turner). Uit die aard van die saak kan hierdie
dimensie met groot vrug in die liturgie verreken word. Die liturgie wil immers gelowiges help om
voortdurend te ontdek wie hulle is, maar ook wie hulle kan wees.
5.2 Groepsidentiteit
n Verdere dimensie van rituele is dat dit mense nie net fisies bymekaarbring nie, maar hulle ook
emosioneel verbind (Driver). Dikwels vind groepskohesie plaas gewoon deur die kenmerkende uniekheid
van n geloofsgemeenskap se ritueel wat hom identiteit gee en uitlig teenoor ander gemeenskappe. Dit
beteken dat rituele nie net n uitdrukking van identiteit is nie, maar ook help om identiteit te vorm. Hierdie
dimensie is nou verbonde aan die eersgenoemde dimensie, aangesien rituele ook groepsidentiteit en -
kohesie en die spesifieke aard daarvan kan uitdaag.
5.3 Benewens hierdie bogenoemde dimensies van rituele kan enkele ander dimensies in kort ook
saamgevat word. So byvoorbeeld is daar n formaliserende dimensie wat daarop neerkom dat rituele op n
ekonomiese wyse ingewikkelde sosiaal-kulturele boodskappe kan kommunikeer. Met die verdigtende
dimensie word bedoel dat iets spesifieks geaksentueer word sodat die perspektief daarop kan verspring,
byvoorbeeld n klein hoeveelheid brood en wyn waarby stilgestaan word en n ander perspektief op gekry
word. Verder beskik rituele ook oor n kanaliserende dimensie, soos byvoorbeeld n begrafnisdiens wat
emosies op n sinvolle wyse kanaliseer en nie ignoreer of onderdruk nie. Nou verbonde aan hierdie kanaliserende
dimensie is die terapeutiese dimensie wat beoog om te heel en te genees deur die mens terug te
bring na die wortels van haar bestaan. Rituele help ons ook om iets van onsself tot uitdrukking te bring, dus
n soort ekspressiewe dimensie. Soms wil rituele ook besweer of op n manier die alledaagse werklikheid
beïnvloed (eksorserende dimensie), soos byvoorbeeld met n biddag vir reën. Verder bestaan daar n
koppeling tussen liturgie en lewe, tussen ritueel en etiek, deurdat dit wat gesimboliseer word ook die lewe
deurdring. Waardes word in en deur die ritueel vasgelê, geïntegreer en vernuwe. Rituele stel ook soms
mag in werking en bevorder die mag van instansies soos die staat. Hierdie dimensie kan die politieke
dimensie genoem word. (Lukken).
5.4 Ten slotte kan hier genoem word dat elke dimensie ook potensieel n gevaarlike kant het. Die sosiale
dimensie kan byvoorbeeld eksklusiewe groepvorming bewerk of die eksorserende dimensie kan magiese
kwaliteite kry. Verder word hier doelbewus gekies vir die begrip dimensies eerder as funksies , aangesien
by laasgenoemde begrip die gevaar van funksionalisme in die liturgie in die kiem lê. Rituele / die liturgie
kan waardes vorm en emosies kanaliseer, maar ten diepste hoef dit niks te doen nie. Die liturgie is gewoon
maar n spel, n heilige ernstige en gevaarlike spel waar God en mens mekaar ontmoet en die mens haar
hoogste doel verwesenlik, naamlik om God te eer en Hom vir ewig te geniet.
6. KENMERKE VAN N GOEIE RITUEEL
6.1 Gemeentes behoort aangemoedig te word om self rituele te ontwikkel en in stand te hou. Liturgies sou
dit moontlik wees om byna enige element of onderdeel van die erediens ritueel te ondersteun, aangesien
die hele liturgie opgebou is uit simbole en rituele.
6.2 Gestel n gemeente sou rondom die wegsending n ritueel wou ontwerp aan die hand van die
genoemde onderdele. Dan sou daar gesoek kon word na n simbool wat God se teenwoordigheid in die
wêreld (waarheen die gemeente gestuur word) verbeeld. Rondom hierdie simbool sou n bepaalde
handeling uitgevoer kon word aan die hand waarvan die gemeente die wêreld ingestuur word. Dit alles sou
natuurlik met sekere woorde of simbooltaal gepaard kon gaan.
6.3 Die volgende kenmerke van rituele kan in ag geneem word wanneer gemeentes self rituele ontwerp:
1. Daar moet n bewuste keuse wees vir klem op struktuur of anti-struktuur, bewaar of hervorm (Die
bevestiging van kerkraadslede se klem sou tipies op struktuur val en n helingsdiens se klem op antistruktuur).
2. Daar moet verkieslik n stadige tempo wees; hoe stadiger, hoe meer dramaties.
3. Daar moet genoeg tyd wees vir stilte.
4. Rituele moet gekenmerk word deur eenvoud.
5. Die goue reël hier is minder is meer , hoe meer ekonomies die ritueel en minder verduideliking nodig is,
hoe kragtiger die polisemantiese en polivalentiese werking van die ritueel.
6. Hoe meer sintuiglik die ritueel aangebied word, hoe beter. Hierin speel liggaamlikheid n belangrike rol
deurdat die mens deur middel van al sy/haar sintuie in en deur die ritueel betrek moet word.
7. Daar moet n sinvolle en effektiewe keuse van simbole, simboolhandelinge en simbooltaal wees, aangesien
die liturgie n totale taalhandeling ( speech act ) is wat uit woorde en handelinge bestaan.
8. Begin die beplanning met alle moontlikhede en werk dan in die rigting van vereenvoudiging.
9. Betrek deelnemers in die beplanning van n ritueel.
10. Beperk toeskouers by die uitvoering van n ritueel.
11. Doen moeite met die keuse van musiek.
12. Maak seker dat die sentrale fokus van die ritueel God se heilsdade in Jesus Christus is en deelnemers
se harte na Hom verhef.
ÍÍ