II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

söylenmeli, hekim istemi yazmadan önce ayrılmış ise, hemşire notuna, ne yapıldığı, istemin kim tarafından,
hangi iletişim yolu ile istendiği, nasıl uygulandığı, tarih ve saat belirtilerek yazılmalıdır. Acil
istemler genellikle acil girişim gerektiren durumlarda verilir ve istemin sözlü olarak verilmesi söz konusu
ise, en kısa zamanda hekime imzalatılır. İstemin uygulanması sırasında hastanın korunması için
hemşirenin yeterli ve yetkin olması gerekir. İstem alma ile ilgili hataların en aza indirilmesi için, kurumlarda
istem almaya yönelik politika ve prosedürler oluşturulmalıdır.
Ülkemizde istem almaya ve uygulamaya yönelik politika ve prosedürlerdeki değişiklikler, 4. yasama
yılı 20. dönemde T.B.M.M. Sağlık Komisyonu’nda kabul edildikten sonra, hükümetin önerdiği “Hemşirelik
ve Türk Hemşireler Birliği Kanunu Tasarısı”nın 5. maddesinin son paragrafında hemşirelerin
tedavi planını aynen uygulama ve enjeksiyonlara ilişkin yetkilerinin sınırları genişletilmiştir. İlgili
maddede hemşireye bu gibi durumlarda pasif bir uygulayıcı olmak yerine neyi, niçin ve neden yapması
gerektiğini de bilme görevi ve yetkisi getirilmektedir. Böylece tanı ve tedaviye yönelik uygulamalarda
güvenlik ve kalite açısından gelişmiş tüm ülkelerde olduğu gibi hekim dalgınlığından, yoğunluğundan
ya da bilmezliğinden kaynaklanabilecek hatalardan hastayı, hekimi, hemşireyi ve sistemi korumak için
büyük ölçüde sorumluluk, bir görev ve yetki olarak tasarıda yerini almış olmaktadır. Bu yetki hemşireye
beraberinde en hafifinden meslekten men cezası ile başlayan büyük bir sorumluluk getirmektedir.
3.2. İlaç Hataları
Tüm karmaşık girişimlerde olduğu gibi ilaç hataları da ilaçların verilmesi sırasında ortaya çıkar. Hemşire
ilaçların hazırlanması, uygulanması ve bu girişimler sırasında karşılaşabileceği yasal sorumluluklar
ile ilaçlara ilişkin güvenlik önlemleri ve ilaçların farmakolojik özellikleri konusunda bilgi sahibi
olmalıdır.
Hemşirenin ilaç uygulamasına ilişkin yasal ve ahlaki sorumlulukları aşağıdaki temel öğeleri gündeme
getirmektedir. Verilen ilacın terapötik etkiye sahip olup olmadığı, güvenilir olup olmadığı, hemşirenin
ilaçları hazırlarken, uygularken ve kaydederken kullanabileceği güvenlik önlemleri, hemşirenin
ilaç uygulamalarında dikkat etmesi ya da uyması gereken yasal unsurlar, hemşirenin hastanede, evde
ve toplumda hasta birey ve ailesine karşı ilaçlarla ilgili eğitim vermesi.
İlaç hataları, çok boyutlu ve çeşitli disiplinlerle ilgili bir sorundur. Hatalar çoğunlukla istem verilmesi,
kurumlar arası farklılıklar göz önüne alınarak istemin tedavi defteri ya da hasta dosyasına geçirilmesi,
ilaçların hazırlanması ve uygulanması sırasında ortaya çıkabilir ve bu hatalar hemşire, hekim, eczacı,
hasta birey ve kurumdan kaynaklanabilir.
Brandt ve ark. İlaç hatalarından sonra yapılacak girişimler yönünden ilaç hatalarını üç şekilde sınıflandırmıştır.
Bunlar; çok az ya da hiçbir hemşirelik girişimi gerektirmeyen hatalar, antidot ilacı gerektiren
veya lokal/sistemik cevapların verildiği hatalar ve muhtemelen yaşamı tehdit eden, acil girişimler
gerektiren hatalardır.
Hemşireden kaynaklanan ilaç hataları: Yasal olmayan isteme göre ilacın verilmesi, hekim istemi olmadan
ilacın verilmesi, ilacın okunuş ve görünüş benzerliği sonucunda yanlış ilacın verilmesi, ilaç dozunun
yanlış hesaplanması ya da yanlış dozda ilaç verilmesi, ilaç kutusu veya paketi üzerindeki bilgilere
dikkat etmeme ve ilaç uygulamasının unutulmasıdır.
Hekimden kaynaklanan ilaç hata nedenleri ise; hekimlerin ilaç isimlerini okunaklı yazmaması, ilaç
dozunu ve veriliş yolunu açıkça belirtmemesi, yanlış dozda veya yanlış ilaç isteminde bulunması, iste-
87