II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

sında da genellikle zorbalık yapan kişilerin %81’inin mağdurun amiri, %14’ünün eşiti ya da çalışma
arkadaşı, %5’inin astı olduğunu belirtirken, kurbanların ise %77’sinin kadın olduğunu belirtmektedir.
Ayrıca, erkeklerin %69’unun kadınlara, kadınların ise %84’ünün kadınlara zorbalık yaptığını açıklamıştır
(mobbingturkiye.net, 2009c).
Çoğunluğunu kadınların oluşturduğu hemşirelik mesleğinde de mobbing incelendiğinde, 2002 yılında
Uluslararası Hemşireler Birliği (ICN= International Council of Nurses), tüm dünya’da ve tüm toplumlarda
bir salgın haline gelen şiddetin sağlık hizmeti veren işyerlerinde ciddi boyutlara ulaştığını tanımlamıştır
(Delbel 2003: 31). ABD’de sağlık çalışanlarının diğer hizmet sektöründe çalışanlara göre
16 kez daha fazla şiddet riski altında olduğu belirtilmiştir (Delbel 2003: 31, West, 2003). İş güvenliği
ve Sağlık Yönetimi (OSHA= Occupational Safety and Health Administration), Amerikan Hemşireler
Birliği (ANA= American Nurses Association) ve Acil Hemşireler Birliği (ENA= Emergency Nurses’
Association) gibi organizasyonların faaliyetlerinde de aşırı baskı altındaki sağlık bakım ortamlarında
işyeri şiddetinin arttığı tanımlanmıştır (West, 2003). Mesleki şiddetin hemşirelik mesleğinde karşılaşılan
önemli sorunlardan biri olduğu ve diğer mesleklerden üç kat daha fazla yaşandığı yapılan birçok
çalışma ile de tespit edilmiştir (Delbel, 2003: 31; West, 2003). Çobanoğlu, Bağ, Khorsid ve Akın’ın
çalışmaları ile de bu açıklamalar desteklenmektedir (Bağ, 2004: 47; Çobanoğlu, 2005: 142; Khorsid
ve Akın, 2006: 15).
Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası’nın (SES) asistan, pratisyen, uzman doktor, ebe ve
hemşireleri kapsayan çalışmasında da, sağlık kurumlarında çalışan kadınların psikolojik baskı ve fiziksel
şiddetten yoğun olarak şikâyetçi olduğu tespit edilmiştir. Kadınların %51’inin tehdit, psikolojik
ve ekonomik baskıdan şikâyetçi olduğu, %7’sinin fiziksel şiddet, %4’nün cinsel tacize uğradığı
saptanmıştır. Eğitim hastanelerinde çalışan kadınların %44’ünün, devlet hastanesinde çalışanların
%44’ünün, ihtisas hastanesinde çalışanların %39’unun, sağlık ocağında çalışanların %28’inin işyerinde
psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kaldığı görülmüştür. Bu araştırmada hemşirelerin %46’sının
şiddetle karşılaştığı, ebelerin %42’sinin, uzman ve asistan doktarların %32’sinin fiziksel ve ruhsal şiddetten
şikâyetçi oldu belirlenmiştir. Bu çalışmaya katılan kadınların %9’u hasta ve hasta yakınları tarafından
şiddete maruz kaldığını, %6’sı hasta yakınlarınca cinsel tacize maruz kaldığını belirtmiştir.
Ayrıca kadınların çoğunluğu amirinin psikolojik baskı yaptığını açıklamıştır. Bu kadınların %38’i yaşadığı
olaydan sonra herhangi bir yasal girişimde bulunmadığını, %26’sı resmi şikâyette bulunduğunu
açıklamıştır (mobbingturkiye.com, 2009b).
Bu nedenle sağlık grubunun önemli ve büyük çoğunluğunu oluşturan hemşirelerinde bu durumla
karşılaşıp-karşılaşmadığını saptamak sağlık insan gücünün işyeri mutluluğu, sağlık hizmetlerinin maliyet
ve verimliliği açısından önemli olarak görülmüştür.
2. GEREÇ VE YÖNTEM
2.1. Araştırmanın Amacı
Hastanelerde çalışan hemşirelerin mobbing uygulamaları ile karşılaşma durumlarını saptamak amacıyla
yapılmıştır.
2.2. Araştırmanın Evren ve Örneklemi
Araştırma, Trabzon il Merkezindeki tüm devlet hastanelerinde ve üniversite hastanesinde çalışan toplam
974 hemşireden araştırmaya katılan ve izinli olmayan 814 hemşire ile gerçekleştirilmiştir.
146