II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

pital type and bed capacity of cross-tables are generated. A total of responding to a questionnaire sent
to 251 hospitals from 92.8% in the disaster plan is in written form to the fi ndings were reached. According
to the type of hospitals responding to the survey that 93.2% of the 219 public hospitals, in 100%
of the 10 private hospitals, 22 university hospital is 86.4% at the rate of a written disaster plan in case
the main result has been reached.
Key Words: Hospital Disaster Plan, Disaster Management, Risk Management
1. GİRİŞ
İnsanoğlu var olduğu günden beri içinde yaşadığı çevrede olağandışı durumlar, doğal afetler ve krizlerle
karşı karşıya kalmıştır. Gelişmiş ülkelerin dahi baş etmekte zorlandığı, hatta hazırlık ve müdahalede
başarısız olduğu kimi afetler, 21. yüzyılda en çok geri kalmış ve gelişmekte olan ülkelerde telafisi
mümkün olmayan can, mal, çevre ve hatta toplumsal huzurun kaybıyla sonuçlanmaktadır.
Depremler, volkanik patlamalar, su kirlenmesi, tsunamiler, şiddetli rüzgar ve fırtınalar gibi doğal felaketler
ile terörist saldırılar, kimyasal madde patlamaları, endüstriyel kazalar, bina çökmeleri, taşıma
kazaları gibi insan eliyle meydana gelen kazalar önemli ekonomik kayıplara ve insan ölümlerine
yol açabilmektedir. Son yıllarda insan eliyle meydana gelen felaketlerden biri 11 Eylül 2001’de New
York’taki Dünya Ticaret Merkezine yapılan terörist saldırıdır. Yaklaşık 2750 kişi ölmüş, 2260 kişi ise
yaralanmıştır. Ekonomik kayıplar trilyon dolarla tahmin edilmektedir. 17 Ocak 1994’de Kaliforniya
Northridge’de meydana gelen depremde yaklaşık 60 bin ev hasar görmüş, 72 kişi ölmüş, 11.800
kişi yaralanmıştır. Toplam hasarın 25 milyon dolar olduğu tahmin edilmiştir (Yi P. et al, 2009:1).
Türkiye’deki 1999 Depreminde ise 44.000’den fazla kişi yaralanmıştır (PAHO/WHO, 2005: 4)
Son on yılda felaketler konusunda halk sağlığı yaklaşımında anlamlı değişimler olmuştur. Bugün insani
yardım yönetimi, daha fazla ve farklı oyuncuları içermekte ve felaket yönetimi halk sağlığı sisteminin
anlamlı bir önceliği olarak ortaya konmaktadır (Noji, 2005: 3). Özellikle hastaneler halk sağlığı
yaklaşımındaki değişimin önemli bir parçasıdırlar. Olağandışı durumlarda dış bir yardım almaksızın,
hastaneler ve diğer sağlık kuruluşları belli bir süreliğine, hizmet kapasitelerini aşacak ölçüde hastaya
sağlık hizmeti sunmak zorundadır. Sağlık kuruluşlarının hazırlıklı olması, tıbbi ve tıp dışı olağandışı
durum yönetimiyle ilgili çok sayıda alanı ilgilendiren geniş kapsamlı bir kavramdır. Hastaneler, deprem
ve diğer olağandışı durumların olumsuz sonuçlarına karşı yaşam kurtarma ve toplum sağlığını garanti
altına alma işlevleri nedeniyle son derece önemlidir. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde hastaneler
ve diğer sağlık kuruluşları sadece hastaların tıbbi bakımının sürdürüldüğü yerler değil, aynı zamanda
referans laboratuarları olarak enfeksiyon hastalıklarının erken uyarısı ile salgınların önlenmesinin
yanı sıra, halk eğitimleri ve araştırmalar için de önemli toplum sağlığı merkezleridir (TTB, 2009: 14).
Hastanelerin olağandışı durumlarda ve doğal afetlerde güvenli yapılar olarak nitelendirilecek inşa ve
tasarıma sahip olmaları gerekir. Dünya Sağlık Örgütüne göre hastanelerin doğal bir afette öncelikle 3
boyutta koruma sağlamaları gerekmektedir; hayatı koruma, yatırımı koruma, hastane fonksiyonlarını
ve işlevselliği koruma. Örneğin 1971’de San Fernando, California depreminde hastanede %90’ın üzerinde
ölüm meydana gelmiştir (PAHO/WHO, 2005: 14).
Bir afet ile karşılaşıldığında ortaya çıkan sorunlarla nasıl başa çıkılacağı o an düşünülerek bulunamaz.
Afet ve acil duruma yaklaşırken tehlikenin ne olduğunun bilinmesi, etkilenme oranının araştırılması ve
risk hesaplanmasının yapılması gerekmektedir. Büyük bir afetin potansiyel etkisinin önceden hafifletilmesi
iyi bir planlama ve ön hazırlığa bağlıdır. Bu sebeple afet durumlarına planlı ve etkin yaklaşımın
275