II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

on Education for Family Practice of the Council on Medical Education” adıyla 1966 yılında basıldı.
Willard komitesi, aile hekiminin tanım ve işlevini tariflerken, o sırada var olandan ziyade kendi tanımladıkları
programa göre eğitilecek olan geleceğin hekimlerini dikkate almıştır. Buna göre aile hekimi,
bütün hastalarını bilen, tedavide hem bilimsel tıbbı hem de insani değerleri kullanan bireysel doktordur.
Hastanın ilk temas noktasında tüm sağlık ihtiyaçlarını değerlendirir, bireysel ya da diğer uzmanlarla
birlikte bakım sunar, gerektiğinde sevk eder, sağlıkla ilgili her konuda sürekli bir sorumluluk duyar,
hastanın toplum, aile ve sosyal çevresini de içerecek şekilde sağlığıyla ilgili her konuda sorumluluk
kabul eder. Bu tanıma göre aile hekiminin bakıma, koordinasyona ve topluma yönelik işlevleri de
komite tarafından tanımlanmıştır (Dağdeviren, http://www.ailehekimligi.com.tr).
AH kavramı, Türkiye’de ilk kez tüm dünya ile eş zamanlı olarak 1970’li yılların ortalarında tartışılmaya
başlanmış ve o dönemde genel olarak sağlık ocağı hekiminin fonksiyonlarından biri olarak düşünülmüş,
ayrı bir uzmanlık olması fikri genel bir kabul görmemiştir. 1983 yılına gelindiğinde artık dünyada
10 yıldır var olan AH uzmanlığının Türkiye’de de verilmesi zorunlu hale gelmiş ve aynı yıl Tababet
Uzmanlık Tüzüğü’ne alınarak Türkiye’de AH bir uzmanlık dalı olarak kabul edilmiştir. Eğitim süresi
pratisyenler için üç yıl, çocuk sağlığı ve hastalıkları ile iç hastalıkları uzmanları için bir yıl dört ay olarak
belirlenmiştir. 1984 yılında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde ilk AH Anabilim Dalı kurulmuştur.
1985 yılında AH uzmanlık eğitimine Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Sigortalar Kurumu’na bağlı eğitim
hastanelerinde başlanmıştır. 1992 yılında Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde AH Anabilim Dalı
kurulmuştur. 1993 yılında Yüksek Öğretim Kurulu tıp fakültelerinde AH anabilim dallarının kurulmasını
uygun bulmuştur. 1995 yılında Avrupa Topluluğu üye ülkelerde Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde
(BBSH) çalışacak hekimlerin tıp eğitiminden sonra en az 2 yıl eğitim görmelerini zorunlu hale
getiren bir karar almıştır. 1996 yılında Avrupa Topluluğu bu zorunlu eğitim süresini iki yıldan üç yıla
çıkarmıştır (Algın vd., 2004: 252).
Yönetmeliğe göre, Türkiye’de mesleğini icra etmeye yetkili, Tıpta Uzmanlık Tüzüğüne göre aile hekimliği
uzamanı olanlar ile Bakanlığın öngördüğü eğitimleri alan uzman tabip veya tabipler AH olabilmektedir.
Sağlık meslek liseleri veya yüksek öğrenim kurumlarının ebelik, hemşirelik veya sağlık
memurluğu bölümünden mezun olanlar aile sağlığı elemanı olabilirler. Bahsi geçen sözleşmeye göre
çalışan aile hekimi ya da aile sağlığı elemanı, bilimsel faaliyetler hariç kazanç getirici başka bir is yapamazlar.
İlk pilot uygulaması 15.09.2005 tarihinde Düzce’de başlayan aile hekimliği sisteminin 2010 yılı sonuna
kadar tüm illere yaygınlaştırılması planlanmaktadır. Aile hekimliği sisteminde yaklaşık beş yıl geçmesine
karşın uygulamadan gerek hizmet sunucuların ve gerekse hizmet alanların ne derece memnun
olduklarına dair birkaç bilimsel çalışma yer almaktadır(Karadağ, 2007: 1-185; OECD ve World Bank,
2008: 80-81; Nur vd. 2009: 13-16).
Hasta memnuniyeti ölçütleri ile ilgili olarak, Dağdeviren ve Aktürk (2004) Sağlıkta Dönüşüm (SDP)
başlamadan önce EUROPEP anketini kullanarak Türkiye’de birinci basamak sağlık hizmetlerinde
memnuniyeti araştırmıştır (Grol ve ark., 2000: 882-887). Birinci basamak sağlık hizmetleri memnuniyetinin
ölçülmesi yöntemi, Türkiye’nin yanı sıra bazı Avrupa ülkelerinde de kullanılmaktadır. Böylece
beklentilerin tüm ülkede aynı şekilde olduğu varsayılarak uluslararası kıyaslama yapmak mümkün
hale gelmektedir. Ankette, hastalara daha önce yapılan araştırmalarda onlar için önemli olduğu tespit
edilen birinci basamak sağlık hizmetlerinin 23 yönüne ilişkin sorular yer almaktadır. Araştırma sonucunda,
genel olarak Türkiye’de sağlık ocaklarındaki birinci basamak sağlık hizmetlerinin, bu on yılın
ilk yarısında daha çok aceleci ve hasta odaklı olmayan bir şekilde olabileceğine ve hasta kayıtları-
364