II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

1. GİRİŞ
Sağlık hizmet sunumunda kalite yönetiminin göz ardı edilmemesi gereken önemli konularından biri
hasta güvenliğidir. Güvenli bir sağlık hizmeti sunumunun ilk adımının liderlik ve hasta güvenliği kültürünün
oluşturulmasından geçtiği yadsınamaz. Ancak hasta güvenliği, tıbbi hataları azaltmak anlamına
gelmez. Hasta güvenliği, hastalara yardım ederken onlara zarar vermeden kaçınma, zarar vermeme
demektir (Budak, 2009: 1).
1.1. Hasta Güvenliği Kültürü
Ülkemizde sağlık hizmetlerinin verimli ve kaliteli bir şekilde sunulabilmesine ilişkin çalışmalar son
yıllarda üzerinde artış göstermektedir. Kaliteli ve verimli hizmet sunmanın bir yolu da tıbbi hatalardan
oluşabilecek kayıpları önleyerek kaynakların etkin kullanımını sağlamaktır. Bu nedenle, hasta güvenliği
kültürünün geliştirilmesi hastalara hizmet veren kurumların başarısında önemli bir yer tutmaktadır
(Tütüncü, 2009: 1).
Güvenlik kültürü ile ilgili tanımlardan en önemlisi, ACSNI (Advisory Committee on the Safety of
Nuclear Installations) (1993) tarafından hazırlanan bir raporda sunulmuştur. Bu tanıma göre güvenlik
kültürü; “bir kurumun sağlık ve güvenlik yönetimindeki tarzını ve yetkinliğini ve bu alandaki taahhütlerini
belirleyen, bireye ya da gruba ait değerler, tutumlar, algılamalar, yetenekler ve davranış biçimlerinin
ürünüdür” şeklinde ele alınmaktadır (Tütüncü, 2009: 1).
Reiman ve Oedewald literatürde çalışmalardan elde edilen ‘iyi güvenlik kültürünün’ kriterlerini; “güvenlik
politikaları, yönetimin güvenlik için görünür dirayeti, demokratik uygulamaları ve yetkinliği,
güvenlik yönelimli olumlu değerler, tutumlar ve bağlılık, zorunluluk ve sorumlulukların açık tanımı,
güvenlik öncelikli işlemler, güvenlik ve üretim arasındaki denge, yetkin çalışanlar ve eğitim, yüksek
motivasyon ve iş tatmini, yönetim ve çalışanlar arasında karşılıklı güven ve adil yaklaşım, kalite, kural
ve düzenlemelerin güncellenmesi, düzenli ekipman bakımı, gerekli olay (örn., atlatılan kaza) ve küçük
bile olsa kazaların rapor edilmesi ve etkin yorumu, farklı kurumsal seviyelerden ve görevlilerden sağlıklı
bilgi akışı, uygun tasarım, yeterli kaynak ve sürekli iyileştirme, ve otorite ile olan iş ilişkileri” ana
başlıklarında toplamıştır (Özkan, 2003: 2).
1.2. İş Stresi
İş stresi, iş göreni normal fonksiyonlarından saptıran psikolojik veya fiziksel davranışları değiştiren
işle ilgili etmenlerin sonucunda oluşan bir psikolojik durumdur. Diğer bir ifadeyle iş stresi iş görenin
iş yerindeki stres kaynaklarını algılaması ve bunlara vermiş olduğu tepkileri ifade etmektedir (Gül,
2007: 319).
Sağlık bakım alanı, hem yoğun stres yaşayan bireylere hizmet verilmesi hem de çalışan personelin
stres yaşantıları ile çok sık karşılaşması nedeniyle diğer iş ortamlarından daha fazla iş stresin yaşandığı
bir ortam olarak değerlendirilmektedir (Tel, 2003: 14) .
Çalışma yaşamında iş stresi psikolojik, fizyolojik ve örgütsel açıdan önem taşımaktadır. Stresin yoğun
olduğu kurumlarda genellikle performansın düştüğü görülmektedir. Belirli bir seviyede ve kabul edilebilir
sınırdaki stres, kişinin verimini bir noktaya kadar arttırabilirken aşırıya kaçtığında psikolojik çöküntüyle
beraber verimi düşürmektedir (Ergün, 2008: 65; Aslan, 2007: 68).
Stres ve performans arasındaki ilişkiye göre aşırı yüksek ve aşırı düşük stres performans üzerinde
olumsuz bir etkiye sahiptir (Gümüştekin, 2005: 283).
195