II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

dönüşlere sebep olacağı, endişesiyle bu konuda isteksiz davranmakta, hatayı rapor etmeme yolunu tercih
etmektedir.
Bu tavra Hacettepe Hastanesi’nde 2005’ten bu yana yapılan bir çalışma da örnek olabilir. Bu kurumda
tıbbi hataları bertaraf etmek için iyileştirme programı uygulanmakta, veri toplanmaktadır. Bu uygulamaya
rağmen hastanede 2008 yılı içinde 950.000 hastaya bakıldığı halde ancak, hata olduğu bildirilen
durum sayısı sadece 500’dür. Bu da %0,05’lik bir orana tekabül etmektedir (Münir, 2009).
950.000 hastaya bakan bir kurumda sadece 500 hata bildirimi olması mümkün değildir. Bu örnek tek
bir kurum kapsasa da hata bildiriminden personelin ne kadar kaçındığı net bir şekilde göstermektedir.
Hataların raporlanmamasına yönelik bu yaklaşım, tıbbi hataların tekrarlanan bir yapıya bürünmesine
yol açmaktadır. Çünkü hatalar her aşamada gizlenmeye müsaittir.
İlaç hatalarının sıklıkla hemşire ve hekim kaynaklı olduğu göz önüne alındığında, özellikle bu grubun
ilaç hataları ve hataları rapor etme konusunda eğitilmesi, cesaretlendirilmesi gerekmektedir. Ayrıca
hemşire, hatayı tanımlayan hata raporunu hazırlamak, hekime ve kuruma hatayı rapor etmek açısından
etik ve profesyonel bir sorumluluk taşımaktadır (Aştı ve Acaroğlu, 2004: 22).
Sonuç olarak ilaç hatalarının sağlık çalışanları ve hastalar açısından tıbbi ve yasal bir tehlike oluşturmaması
için; hekim isteminin yeniden incelenmesi ve kontrol edilmesi, ilaçlarla ilgili tüm endişe ve
soruların açıklığa kavuşturulması, herhangi bir sorun yok ise ilacın istenilen zamanda ve dozda verilmesi,
bu çalışmanın kayıt altına alınması gerekmektedir.
Hekimin hastanın başında bulunamadığı durumlarda alınan sözel talimatların, kayıt altına alınabilmesi
için en uygun sistem telefonla kayıt sistemidir. Bu sistem sayesinde personellerin hata bildirimlerini
yapmamaların da önüne geçilebilir.
Türk Medeni Kanunun 3. maddesinde; “Kanunda aksine bir hüküm yoksa tarafların her biri, hakkını
dayandırdığı olguların varlığını ispatla yükümlüdür” denilmektedir. Sözel order telefon kayıt sistemi
hem kanuni şartlardaki talebi karşılayacak; hem hukuki anlamda tartışmalara son verecek bir çalışma
olup; sağlık çalışanlarının zaten titiz ve zor şartlarda yerine getirdikleri görevlerini daha dikkatli
yapmalarını ve kendilerine yöneltilebilecek haksız ithamlarda kendilerini savunma imkânı elde etmelerini
sağlayacaktır.
2. UYGULAMA SÜRECİ
Sözel order konusundaki ilk çalışmalarımıza 01.12.2008 tarihinde düzenlediğimiz Sözel Order Talimatıyla
(T-269) başladık. Sağlık Bakanlığı’nın 29 Nisan 2009 gün ve 27214 sayılı Sağlık Kurum ve
Kuruluşlarında Hasta ve Çalışan Güvenliğinin Sağlanması ve Korunmasına İlişkin Usul ve Esaslar
Hakkında Tebliği’nin yayınlanmasından sonra, bu talimatı revize ederek 04.06.2009 tarihinde yeniden
uygulamaya koyduk. Uygulamanın takibi için Bakanlık tebliğinin ekinde bulunan formu düzenleyerek
sözel orderları yazılı olarak kayıt altına almaya başladık. Aynı anda telefonda yapılan görüşmelerin
santralde de kayıtlarının yazılı olarak tutulmasını sağlayarak, servis ve santral kayıtlarının birbirleriyle
kıyaslanabilmesini amaçladık. Bu şekilde santral üzerinden yapılmayan görüşmelerin tespit
edilmesini hedefledik. Bu yöntemle 3 ay içerisinde 665 adet Sözlü ve Telefonla Tabip Talimatları Formu
tanzim edildi.
Yazılı kayıtların incelenmesi sonucunda santral sistemi kullanılmadan, direkt olarak cep telefonundan
458