II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

Sosyal güvenlik kurumlarının bütçe üzerindeki yükü her geçen yıl artış gösteriyor. 1994 yılında sosyal
güvenlik açıklarının GSMH’ya oranı yüzde 1.1 seviyesinde iken, bu oran 2000 yılında yüzde 2.5’e,
2003 yılında yüzde 3.9’a, 2004 yılında yüzde 4.3’e, 2005’te de yüzde 4.7’ye yükseldi. 2007 yılında
toplam 25.4 milyar YTL. açık veren sosyal güvenlik kurumlarının açığının GSMH’ya oranı yüzde 5.24
olarak gerçekleşti. 2009 yılında ise bu oran % 4,37.
Türkiye’nin de uymak zorunda olduğu Maastricht Kriterleri, sosyal güvenlik de dahil olmak üzere toplam
bütçe açıklarının milli gelire oranının % 3’ü geçmemesi gerektiğini söylüyor. Oysa Türkiye’de sadece
sosyal güvenlik kurumlarının açıkları bile bu oranın üzerinde bulunmaktadır.
SGK’nın gelir-giderleri arasındaki fark, 2000 yılında 2.6 milyar TL’den, 2008’de 25.9 milyar TL’ye
çıkmış, yani yaklaşık 8 kat artmış (Bilir, 2009: 30).
Grafik 1. Sosyal güvenlik açığı ve milli gelire oranı
(www.memurlar.net/haber/160305)
4.2. Aktif-Pasif Dengesinin Bozulması
Sosyal güvenlik kurumlarının bütçe üzerinde yük oluşturmasının en temel nedeni olarak, aktüeryal
dengenin (aktif-pasif) bozulmuş olması gösteriliyor. Uluslararası standartlara göre dört çalışanın primlerinin
bir emeklinin yükünü karşılaması gerekirken, Türkiye’de bu oran 1.7’ye kadar düşmüş durumda
(ato.net, 2009).
14.9 milyon kişinin aktif olarak çalıştığı ve SSK, Bağ-Kur ve Emekli Sandığı’na prim ödediği
Türkiye’de, bu üç kurumun kapsamında bulunan ve sağlık hizmetlerinden yararlanan kişi sayısı 72
milyon. (mess.org,2010).
Emekli Sandığı’nda 1956 yılında 8.7 çalışandan toplanan primle bir emeklinin maaşı finanse edilirken,
bu oran 1960 yılında 6.6, 1970 yılında 5.2, 1980 yılında 3.3, 1990 yılında 2.6, 2000 yılında 1.9, 2005
yılında ise 1.7’ye indi. 2006 yılında ise Emekli Sandığı’nda aktif pasif oranı 1.6. SSK’da aktif-pasif
615