II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

1. GİRİŞ
Acil sağlık hizmetleri sistemi; acil yardım ve kurtarma ile başlayıp, taşıma (ambulans hizmetleri), acil
servis ve rehabilitasyon hizmetleri ile devam eden bir sistemdir. Zincirin halkalarından birindeki bozukluk
veya aksaklık, diğer tüm halkaları da etkilemektedir (Aksoy ve Ergün,2009). Trafik kazalarında,
ilk 5 dakika içinde yaralıların %5’inin ve kazadan sonraki ilk yarım saat içinde yaralıların %50’sinin
kaybedilmesi en kısa zamanda yapılacak acil yardımın önemini ortaya koymaktadır. Uzmanlar bilinçli,
kaliteli ve süratle sağlanan acil yardım hizmetleri ile hayatını kaybedenlerin en az %20’sinin
kurtarıl masının mümkün olabileceğini bildirmiştir (Kakillioğlu, 2009; Ege, 1999). 112 Acil Sağlık
Hizmetlerinde amaç; tam donanımlı ambulans ve alanda eğitim görmüş ekiple olay yerine en kısa süre
içerisinde ulaşmak, vakaya acil müdahaleyi yapmak, en kısa sürede ambulansla sağlık merkezine ulaştırmak
ve oluşabilecek ölümleri ve sakatlıkları en aza indirmektir. Can kaybını ve sakatlıkları en aza
indirmek için Almanya gibi bazı ülkelerde acil vakaların herhangi bir araçla taşınmaları (araçta şokla
mücadele donanımı olmaması nedeniyle) yasaklanmıştır (Özşahin, 2009; Kaya,2003).
112 Acil Sağlık Hizmetleri ambulansları aşağıdaki durumlar için görevlendirilmektedir (http://
www.112denizli.org/Default.asp?P=0&L=1&K=0&K1=33): Suda boğulma, trafik kazası, terör, sabotaj,
kurşunlanma, bıçaklanma, kavga, vb, intihar girişimi, yüksekten düşme, ciddi iş kazaları, uzuv
kopması, elektrik çarpması, donma, soğuk çarpması, ısı çarpması, ciddi yanıklar, ciddi göz yaralanmaları,
zehirlenmeler, ciddi alerjik reaksiyonlar, anaflaktik tablolar, omurga ve alt extremite kırıkları,
kalp krizi, aritmi, hipertansiyon krizleri, astım krizi, akut solunum problemleri, ani felçler, ciddi genel
durum bozukluğu, yüksek ateş, diabetik ve üremik komalar, genel durum bozukluğunun eşlik ettiği diyaliz
hastalığı, akut batın, akut masif kanamalar, menenjit, ensefalit, beyin absesi, migren ve/veya kusma,
şuur kaybıyla beraber olan baş ağrıları, yeni doğan komaları, başlamış doğum faaliyeti, terminal
dönem kanser hastaları için (solunum sıkıntısı, bilinç kaybı olan durumlar)
Türkiye’de hastane öncesi acil sağlık hizmetleri, ilk kez 1986 yılında üç büyük ilde (Ankara, İzmir,
İstanbul) 077 no’lu telefon ile ulaşılan “077 Hızır Acil Servisi” adıyla faaliyete başlamıştır. Sağlık
Bakanlığı 1994 yılında başlattığı bir proje ile 112 no’lu telefonla ulaşılan “112 Acil Yardım ve Kurtarma
Hizmetleri”ni devreye sokmuştur. 1994 yılında 6 ilde hizmet vermeye başlayan 112 Acil Yardım
ve Kurtarma Hizmetleri, 1997 yılında bütün ülkeye yayılmıştır. Bakanlık 2003 yılında Acil Yardım
ve Kurtarma Hizmetlerinin adını, Acil Sağlık Hizmetleri adıyla değiştirmiştir (Nur vd., 2008; Kımaz
vd., 2006).
İl Sağlık Müdürlükleri bünyesinde Acil Sağlık Hizmetleri Şube Müdürlüğü’ne bağlı olarak 7 gün 24
saat kesintisiz hizmet veren 112 Acil Sağlık Hizmetleri ambulanslarında doktor yönetiminde, yardımcı
sağlık personeli (ambulans ve acil bakım teknikeri, acil tıp teknisyeni, hemşire veya sağlık memuru)
ve özel eğitim almış ambulans sürücüleri görev yapmaktadır (Sağlık Bakanlığı, 2005; Özşahin, 2009;
http://www.izmir112.com/www/default.asp?part=haber&gorev=oku&id=250).
112 Acil Sağlık Hizmetlerinin İşleyişi aşağıda Şekil 1’de olduğu gibidir.
401