II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

lında kabul edilen bir kanuna göre hastalar; sağlık durumu ve sağlanan tedavi hakkında bilgi alma, tedavi
hakkında yeterli bir biçimde bilgilendirildikten sonra tedavi yöntemini red ya da kabul etme, tedavinin
gizli kalmasını isteme, özel yaşama saygı, onurlu ve huzur içinde, ölme haklarına sahiptirler.
Finlandiya’da hasta hakları 1993 yılında çıkarılan kanunla tanımlanmıştır. Bu kanunların en önemli
özelliği her bir sağlık kuruluşunda hasta adına hasta haklarını koruyacak liderlerin yer alması konusudur.
Yani hasta mağdur duruma düştüğünde yalnız değildir. Bu liderlerin rolü hastaları sahip oldukları
haklar konusunda bilgilendirmek ve ilgili diğer konularda hastaya yardımcı olmaktır.
Finlandiya hasta hakları yasasını, yasalaştıran ilk Avrupa ülkesi oldu. Hastaların Statü ve Hakları Hakkında
Yasa 1992 yılında geçti (Appendix 2) ve 1 Mart 1993’de yürürlüğe girdi. Böyle bir yasaya duyulan
ihtiyaç ülkede 1980’lerin başında tartışılmaya başlandı. Yasada Hasta haklarını kapsayan hükümler
aşağıda belirtilmiştir:
• İyi sağlık hizmeti ve ihtiyaç duyulduğunda tedavi,
• Tedaviye ulaşım,
• Bilgilendirme ve kendi kendine karar verme (Self Determation),
• Acil tedavi.
Yasa ergen olmayan hastaların durumuna da değinmektedir. (18 yaş altı) Buna göre ergen olmayan
hastanın tedavi hakkındaki görüşü değerlendirilmeli, yaşı ve gelişim düzeyi dikkate alınmaktadır.
Hollanda’da hasta hakları konusu oldukça kapsamlı bir şekilde ele alınmıştır. Yasal anlamda ilk olarak
Nisan 19995 yılında yürürlüğe giren kanuna göre doktor ile hasta arasındaki ilişki medeni hukuk kapsamında
“Özel Sözleşmeler” adı altında ele alınmaktadır. Bu yasalar hastalık hakkında bilgi edinmeyi,
tıbbi kayıt ve bilgileri incelemeyi, hastalığın gizli tutulması hakkını, çocukların yasal pozisyonunu ve
anne babaların onlar üzerindeki haklarını tıbbi sorumlulukları, tıbbi veri ve kayıtlarının kullanımını ve
insan dokusunun araştırma amaçlı kullanımı konularını kapsar.
İtalya’da hasta hakları konusunda farklı bir yaklaşım vardır. Hasta hakları için mahkemeler vardır.
Mahkemeler sağlık hizmetlerinin en iyi şekilde sunulmasını temin için çalışmaktadır.
Fransa’da hasta hakları kavramı ilk kez 1936 yılında Mercer davasında bir Yüksek Mahkeme kararı ile
gündeme geldi. Mahkeme sağlık hizmetleri ile ilgili hasta ve hekim arasında bir kontrat oluştuğu hükmünü
getirdi. Buna göre hasta tedavi sırasında bilimsel gelişmeleri yansıtan tedavi yöntemlerini isteme
hakkına sahipti. Hekimler hastalarına karşı sorumlu olmalıdır. Hasta hakları konusuna değinen ilk
Fransız hukuk metni 20 Eylül 1994 tarihli bir bakanlık genelgesi oldu. Bu genelgede, Yatarak Tedavi
Gören Hastalar için Yönetmelik bulunuyordu. Bununla beraber bu yönetmelik sağlık kurumu içindeki
hasta haklarından çok, bu kurumların yükümlülüklerinde yoğunlaşmıştı. Metin Fransa’daki hasta
hakları konusunda ilk metin olmasına karşın yönetmelik, sınırlı bir etkiye ve dar bir kapsama sahipti.
Yönetmelik revize edildi, 6 Mayıs 1995’de yeni basımı yayınlandı. Bu basımda kamu hastane hizmetlerinin
herkes tarafından, özellikle en savunmasız hastalarca ulaşılabilir olması vurgulandı. Sunulan
sağlık hizmetlerinden hoşnutsuz olan hastaların şikâyetlerini sağlık hizmetleri sunulan kurumlardaki
panolara (şikayet kutusu) yazmaları istendi. Yönetmeliğin bir kopyasının sağlık kurumlarına, tedavi
için başvuran hastalara verilmesi zorunluluğu getirildi.
21