II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi Bildiriler

zar ekonomisi modeli arasında nüansların ötesine varan ayrımlar söz konusudur. Bununla birlikte, bütünlükleri
açısından anılan sistemler, Kuzey Amerika modelinden çok farklı bir modeli temsil ederler.
Avrupa ülkelerinde, uzun bir tarihi geçmişin ürünü olan kapitalizm, devletin toplumsal uyumun güvencesi
olmasını kabul eder. Hiç kuşkusuz, ekonomik kriz ve küreselleşme olgularına koşut olarak, özellikle
1980’li yıllardan itibaren anılan sosyal model bugün bir kriz yaşamaktadır, ancak yine de, kapitalizmin
gelişme mantığında farklı bir modeli tarihsel olarak temsil etmektedir. Avrupa, benimsediği
sosyal modeli ile sosyal güvenliğin beşiği olarak da kabul edilmektedir. Mevcut sosyal güvenlik modeli
veya sosyal güvenlik sistemimiz, tarihsel oluşum ve gelişim sürecinde Avrupa modelinden esinlemiş,
önemli eksiklerine karşın, Avrupa sosyal modeli ile uyum göstermektedir. Buna karşılık, Reform
kapsamında öngörülen model, büyük ölçüde Amerikan Modelini esas almaktadır.
3.2.3. Japon (Asya) Modeli
Avrupa ve Amerika modelleri arasında yer alır ve korporatif (hiyerarşik) bir nitelik taşır; işletmelerin
hacmine göre ikili bir yapılanma gösterir ve çalışanlara çok farklı düzeylerde güvence sağlanır
(Güzel,A,2005)
4. NEDEN SOSYAL GÜVENLİK ALANINDA YENİ
DÜZENLEMELER GEREKMEKTEDİR?
4.1.Bütçe Açıkları
En önemli neden, Mevcut sosyal güvenlik kurumlarının bütçe açıklarının her yıl çığ gibi artmasıdır.
Devlet bütçesinden karşılanan açıkların (genel bütçeden yapılan transferlerin) 2009 yılı GSMH’nın
%4.37’üne ulaşması; ülkemizin borçlarını ve faiz oranlarını artırması, hayat pahalılığına, yatırımlarda
daralma ve işsizliğe yol açması ve sosyal güvenlik sisteminin mevcut yapısının ülke ekonomisinin geleceğini
ve toplumsal barışı tehdit etmesi(mess.org,2010).
1990’lı yılların başında bozulmaya başlayan sosyal güvenlik sistemi ülke ekonomisinin sırtında adeta
bir kambura dönüştü. sosyal güvenlik sistemine devlet bütçesinden 16 yıldır yapılan transferlerin,
Hazine iç borçlanma faiziyle hesaplanarak güncellenmiş toplam değerinin 715 milyar doları bulduğunu
belirledi.
Ankara Ticaret odası (ATO), sosyal güvenlik sisteminin finansman açıklarının Türkiye ekonomisine
yaptığı tahribatı konulu raporuna göre, Türkiye, sosyal güvenlik sisteminin finansman açığı problemini
büyük bir ekonomik kriz yaşanan 1994 yılıyla birlikte yaşamaya başladı. Sistemin her geçen yıl katlanarak
artan açıkları için, 1994 yılından 1998 yılı sonuna kadar bütçeden toplam 184 milyar lira aktarıldı.
Bu yıl yapılacak 46 milyar liralık transferle birlikte sosyal güvenlik sistemine bütçeden 16 yılda
yapılan transferlerin toplam tutarı 219,8 milyar lirayı bulacak. Bu sürede, bütçeden SSK’ya 99,6 milyar
lira, Emekli Sandığı’na 78,3 milyar lira ve Bağ-Kur’a 41,1 milyar lira aktarıldı.
Sosyal güvenlik sisteminin açıklarının bütçeden karşılanması bütçe açıklarının, dolayısıyla Hazine’nin
borçlanmasının alıp başını gitmesine yol açtı. Eğer böyle bir zorunluluk olmasaydı, 2005-2008 yılları
arasında merkezi yönetim bütçesi fazla verecekti. Ondan önceki yıllarda ise daha az açıkla sonuçlanacaktı.
Devletin bütçesi açık verdiği için, sosyal güvenlik sistemine yapılan aktarmalar Hazine tarafından
borçlanılarak karşılandı. Bu gelişme de Hazine’nin iç ve dış borç stoklarının büyük bir hızla büyümesine
yol açtı (tumgazeteler.com, 2010).
614