3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

asit miktarları temel alınmıştır.
- Rasyonların hayvanlarda de novo sentezlenemeyen bütün esansiyel amino asitleri içerdiği
kabul edilmektedir.
- Hayvanların esansiyel olmayan amino asitlere gereksinimleri yoktur. Bunun nedeni; ideal
protein konseptinde esansiyel olmayan amino asitlerin metabolizması ve fonksiyonları hakkında
yeterli bilgi olmamasıdır.
Ancak, son çalışmalar bu sonuçların çok da doğru olmadığını göstermektedir (4, 5). Öncelikle
esansiyel olmayan amino asit sentezi büyük ölçüde yeterli esansiyel amino asit varlığına bağlıdır.
Ayrıca üretim maliyetlerini minimize etmek ve azot metabolitlerinin atılımını azaltmak için
düzenlenen bir rasyonda esansiyel amino asit lerin yeterli düzeyde olması, esansiyel olmayan
amino asitlerin yeterli düzeylerde sentezlenebileceğini göstermemektedir (6).
Fonksiyonel amino asitler
Bilindiği üzere doğada 700’den fazla amino asit bulunmasına karşın, bunlardan ancak 20
tanesi (alanin, arginin, asparjin, aspartat, sistein, glutamat, glutamin, glisin, histidin, izolöysin,
löysin, lizin, metiyonin, fenilalanin prolin, serin, tirozin, treonin, triptofan ve valin) hücrelerde
proteinlerin yapı taşlarıdır (7).
Son yıllarda hayvanların yalnızca esansiyel amino asit değil, aynı zamanda maksimum büyüme
ve üretim performansını başarmak için esansiyel olmayan amino asitlerin tümüne ihtiyaçlarının
olduğu ortaya konmuştur (8). Daha önce bahseldiği gibi esansiyel amino asitlerden esansiyel
olmayan amino asitlerin sentezi maksimum büyüme, üreme veya optimum gelişme ve sağlık
için yetersiz kalmaktadır. Bu yüzden amino asitleri geleneksel olarak esansiyel amino asit veya
esansiyel olmayan amino asit olarak sınıflandırmak sadece bir tanımdır. Örneğin günümüzde
arjinin, glutamin, glutamat ve glisinin gen ekspresyonu, hücre sinyali, antioksidatif yanıt ve
immunite (9, 10) de önemi rol oynadığı ortaya konulmuştur. Ayrıca glutamat, glutamin ve aspartat
enterositler için başlıca metabolik yakıt olup intestinal ve nörolojik gelişme ve fonksiyonları
regüle etmektedirler (11). Glutamin aynı zamanda ATP üretimi ve nükleotidlerin sentezi için de
esansiyeldir
İlk kez 2010 yılında Wu (12) fonksiyonel amino asit’ler konseptini ortaya koymuştur.
Fonksiyonel amino asitler hayvanın sağlığı, yaşama gücü, büyümesi, gelişmesi, üremesi için
anahtar metabolik yolları düzenlemeye katılan amino asitler olarak tanımlanmaktadır.
Fonksiyonel amino asitler esansiyel amino asitler (arjinin, sistein, löysin, metiyonin ve triptofan)
ve esansiyel olmayan amino asitleri (glutamin, glutamat, glisin, prolin ve taurin) (13, 14)
içermektedir. Fonksiyonel amino asit konsepti doku protein sentezinin ötesinde;
- Amino asit sentezi ve katabolizması,
- Bazı fizyolojik olarak önemli düşük moleküler ağırlıklı peptidler ve azotlu bileşiklerin üretimi,
- İntraselüler protein döngüsü,
- Üre siklusu ve ürik asit sentezi,
- Lipit ve glikoz metabolizması ve
- Antioksidatif reaksiyonlar
- Bağırsak metabolizması, beslenme ve sağlık gibi başka görevlerinin olduğunun kanıtları
giderek artmaktadır (15, 16)
Bu nedenle rasyondaki çoğu amino asitlerin lizine göre oranları ince bağırsak lümeninden portal
204