3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Şekil 1. 43-55 haftalık yaştaki dişi broyler damızlıklarında rasyon proteininin canlı ağırlık
üzerine etkisi (8).
Yem hammaddelerinin ham protein içeriklerine göre sınıflandırılarak, kanatlıların HP
değerleri baz alınarak beslenmesi gerek besleme gerekse ekonomik anlamda uygun değildir.
Yukarda da açıklandığı şekilde kanatlılar her protein kaynağından gelen amino asitleri
aynı düzeyde sindirmemektedirler. Çizelge 1’de çeşitli yem hammaddelerinin içerdikleri
amino asitlerin, broyler ve damızlıklar için zahiri sindirilebilirlik katsayıları görülebilir. HP
temelinde hazırlanmış rasyonlarla hayvanın gerçek amino asit ihtiyacının karşılanması, ancak
rasyondaki ham protein seviyesinin gerçekte olması gerekenin üzerinde tutulmasıyla mümkün
olmaktadır. Oysa hayvanların gerçekten sindirilebilir amino asit ihtiyaçlarının bilindiği, ve yem
hammaddelerinde hangi amino asidin ne kadarının sindirilebilindiğinin çok sayıda çalışmayla
gösterildiği bu dönemde, amino asit katkılarıyla rasyonları sindirilebilir amino asit temelinde
hazırlayarak, havanlara doğrudan gereksinim duydukları düzeyde sindirilebilir amino asitlerin
sağlanması rasyon ham protein seviyesinin aşağı çekilmesini ve hayvanların daha doğru bir
şekilde beslenmesini sağlayacaktır. Özellikle broylerlerde yaşla birlikte protein ihtiyacının
azaldığı bilinmektedir. Bu bağlamda hayvanların optimum amino asit ihtiyacına göre beslenmesi
ve böylece bir rasyonda maliyeti artıran en önemli unsur olan proteinin israfından kaçınılarak
daha ekonomik rasyonlar hazırlanması da sağlanabilecektir.
Broyler damızlıklar için rasyon formülasyonlarında günümüzdeki mevcut uygulama, gerçek
metabolik enerji ve sindirilebilir amino asit (SAA) esası yerine zahiri metabolik enerji ve toplam
amino asit (TAA) esasına göre yem formülasyonu yapılması şeklindedir (9, 10, 12). Enerji ve
amino asitler broyler damızlık rasyonlarında en önemli faktörler olup damızlık rasyonlarında
yapılacak her değişiklik bu iki faktöre göre düzenlenmelidir (13). Dolayısıyla herhangi bir yaşta
ve üretim dönemindeki bir damızlığın Metabolik enerji ve amino asit ihtiyaçlarını ve ve bu
amino asitlerin sindirilebilirliklerini bilmek optimal besleme için elzemdir (14). Birçok ülkede
hayvanın gereksinimleri temelinde toplam amino asitlere dayalı rasyon formülasyonu halen
kullanılmaktadır. Ne var ki, yemlerdeki endojen amino asitlerin tümü yaşama ve verim payı için
elverişli olmayıp, yeme göre sindirilebilen amin asit miktarları çok değişiklik gösterebilmektedir
(Çizelge 1). Yemlerin amino asit içeriklerinin bir ölçüsü olarak ham protein (HP) seviyesinin
kullanılması gerçek amino asit seviyeleri hakkında bir bilgi vermemektedir. Damızlık
yemlerindeki önemli amino asitler metiyonin, lizin, izolösin ve triptofan olup (9), bu amino
638