3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

esinsel, tıbbi ve ekonomik gerekçelerinin olduğu sonucuna varmışlardır. Bunların dışında
Bitterncourt ve ark.’nın (2011) yaptığı çalışmada probiyotiklerin broyler performansına etkisi
incelenmiş ve araştırmacılar söz konusu maddenin broylerlerde performansa herhangi bir
etkisinin bulunmadığı sonucuna varmışlardır. Öte yandan Shabani ve ark. (2012) probiyotiklerin
broylerlerde karkas ve iç organlara etkisini inceledikleri çalışmada bu maddenin performansı
olumsuz etkilemeksizin tam karkas ağırlığı, boş karkas ağırlığı, kafa ağırlığı, boyun ağırlığı,
beyin ağırlığı ve ileum ağırlığına önemli etkisinin olduğu sonucuna varmışlardır.
Yem Katkı Maddelerinin Kanatlılarda Ekonomik Analizine İlişkin Çalışmalar
Kanatlı hayvanlarda yem katkı maddelerinin rasyonlara ilavesinin ekonomik boyutunu
inceleyen sınırlı sayıda çalışma mevcuttur. Bunlardan birisi, Zekić’in (2014) rasyona sarımsak
tozu ilavesinin üretimde ekonomik verimlilik, maliyetler ve tavuk eti kalitesi başta olmak
üzere broyler beslenmesine etkisini incelediği çalışmadır. Sarımsak tozunun ilave edildiği
gruptaki hayvanlarda kontrol grubundaki hayvanlara göre önemli ölçüde yüksek canlı ağırlık
kaydedilmiştir. Ekonomik analizinin sonucunda; her bir gruptaki broyler satış fiyatının arttığı
ve sırasıyla deneme grubundaki fiyatın kontrol grubundaki fiyata göre daha yüksek olduğu
gösterilmiştir. Yazar sonuç olarak, broyler rasyonlarına %2 miktarında sarımsak tozu ilavesinin
verim, nihai vücut ağırlığı ve tavuk göğüs etinin besleyici ve teknolojik kalitesine önemli
etki yaptığını tespit etmiştir. Bir başka çalışmada Mohammed ve ark. (2014) tarafından krom
kaynaklarının broylerlerde büyüme performansı, ekonomik verimlilik, hayatta kalma davranışı,
kan metabolitleri ve karkas özelliklerine etkisi incelenmiştir. Çalışma sonucunda kontrol
grubunda (Grup I) en düşük hasılat ve toplam maliyet görülürken, organik krom ile beslenen
grupta (Grup III) en yüksek hasılat ve toplam maliyet görülmüştür. En yüksek net kâr ise
inorganik kromla beslenen gruptan (Grup II) sonra, organik kromla beslenen grupta (Grup III)
görülmüş, bunları en düşük kârla kontrol grubu (Grup I) izlemiştir. Bu sonuçlardan yola çıkarak
broyler rasyonlarına organik krom eklenmesinin nihai canlı ağırlığı ve günlük canlı ağırlık
artışını yükselttiği tespit edilmiş, organik krom yerine inorganik krom kullanımının birim maliyet
yönüyle broyler rasyonlarında daha iyi sonuçlar verebileceği belirtilmiştir. Lumpkins ve Mathis
(bt.) yaptıkları çalışmada düşük fosforlu broyler rasyonlarına fitaz ilavesinin protein, fosfor ve
kalsiyum sindirilebilirliğini iyileştirdiğini, normalde bitkisel kaynaklarda değerlendirilemeyen
enerjinin tutulması ve serbest bırakılmasında önemli bir rol oynadığını, düşük kalori değerli
rasyonların kalori değerini yükselttiğini, broyler performansı açısından iyi sonuçların
alınmasını sağladığını ve ekzojen enzimlerin kullanılmasından kaynaklanan yem maliyetlerinin
azaltılmasının yanında probiyotiklerin hayvanların refah düzeyinin iyileştirilmesine yardımcı
olduğunu ortaya koymuşlardır. Kara ve ark. (2012) tarafından yapılan çalışmada Japon bıldırcını
yemlerine % 0.5 oranında ilave edilen humatın performans, karkas ve iç organ özellikleri, kemik
külü ve ekonomik açıdan etkinliği araştırılmıştır. Çalışma sonunda humat katılan grupta; canlı
ağırlık, canlı ağırlık artışı, yemden yararlanma oranı ve kemik külünün kontrol grubuna göre
önemli düzeyde arttığı, ekonomik değerlendirmede ise humat grubunda besi performansının
daha iyi olduğu ve kontrol grubuna göre hayvan başına yaklaşık 0.7 TL (%32.5) ekstra gelir
artışı sağladığı hesaplanmıştır.
Sonuç
Sonuç olarak antibiyotiklerin büyüme uyarıcı olarak kullanımının yasaklanmasından bu
yana çeşitli yem katkı maddelerinin kanatlı hayvanlarda verim (canlı ağırlık artışı, yemden
yararlanma oranı, karkas kalitesi, yumurta verimi), sağlık (hayatta kalma, antimikrobiyal etki,
refah), ekonomi (birim üretim maliyetleri, performans ve kârlılık) açısından yarar sağladığı
508