3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

türünün kurutularak öğütülmüş formunu ve Çin’de yetişen yerel bir tıbbi bitkinin ekstratını
ilave etmenin humoral ve hücresel bağışıklığı önemli düzeyde destekleyici etkide bulunduğunu
saptamışlardır. Araştırıcılar belirtilen bitki ekstratlarının canlı kokdiyoz aşısı ile kombine
edilmesi durumunda da başlangıç için ümit verici sonuçlar elde edilebileceğini göstermişlerdir.
Eşit oranda karvakrol ve timol içeren esansiyal yağın antikoksidiyal etkisini belirlemek amacıyla
yürütülen bir çalışmada 28. günlük yaştaki etlik civcivler E. acervulina oocytleri ile Coccidiosis
bulaştırılarak 35. günde bağırsak morfolojisi yönünden incelenmişlerdir (Greathead ve Kamel,
2006). Araştırıcılar yeme esansiyal yağ ilavesinin (62,5 g / ton yem) koksidiyoz ile enfekte
edilen civcivlerde bağırsak bütünlüğünü sağlamlaştırdığını ve büyüme performansının klasik
antikoksidiyal ilaç verilen piliçler düzeyine ulaştığını belirlemişlerdir.
Kekik esansiyel yağı içeren ticari preparatların Coccidiosis üzerine etkilerinin araştırıldığı diğer
çalışmalarda da (Saini ve ark., 2003; Bozkurt ve ark. 2013,2014; Küçükyılmaz ve ark. 2012)
15 günlük civcivler Eimeria spp. ile enfekte edilmiş, civcivler 19-24 günlük yaşta kesilerek
koksidiyal lezyon skorları yönünden incelenmişlerdir. Yeme kekik esansiyel yağı ilave edilmesi
(660g veya 330g /ton yem; 12-48 g/ton yem) verilmeyen kontrol grubuna kıyasla canlı ağırlık
kazancı ve yemden yararlanma değerini önemli düzeyde iyileştirirken koksidiyal lezyon
skorlarını da azaltmış, iyonofor antikoksidiyal (salinomycin, monensin) ile benzer sonuçlar
vermiştir.
Koksidiyoz aşıları
Kanatlı koksidiyası oldukça immunogenic yapıya sahiptir ve başlıca enfeksiyonlar konakçının
bağışıklığını uyarırlar. Bu nedenle aşılamanın koksidiyoza karşı korunmada antikoksidiyal
yem katkılarına karşı etkili bir alternatif olacağı düşünülmüş ve değişik tipte aşıların üretilmesi
uygulamalarına geçilmiştir. Bu amaçla yaklaşık son 20 yıldan beri kanatlı hayvanları
koksidiyozdan korumak amacıyla canlı aşılar kullanılmaktadır. Geçmiş yıllarda daha çok
damızlık ve yumurtacı sürüleri korumak amacıyla kullanılan koksidiyoz aşıları günümüzde ettik
piliç sektöründe de yaygın olarak kullanılmaya başlanmıştır (Chapman, 2000; Chapman ve ark.,
2002). Canlı aşılar attenue veya virulant koksidiyal Eimeria türlerini içermektedir. Kuluçkadan
çıkıştan itibaren bir haftalık süre içinde uygulama imkânı bulunan ticari aşılar önerilen şekilde
uygulandıkları takdirde başarılı sonuçlar elde edilmektedir. Aşılama içme suyuyla yapılabildiği
gibi, kuluçkahanelerde spray veya jel şeklinde de uygulanabilmektedir. (Williams, 2002; Dalloul
ve Lillehoj., 2005). Deneysel koksidiyoz oluşturulan etlik piliçlerde aşı uygulamasının oosit
sayısını azaltarak koksidiyal lezyon skorlarını hafiflettiği ve iyonofor antikoksidiyaller kadar
etkili olduğu görülmüştür.(Waldenstedt, 2003; Ovideo- Rondon ve ark., 2005).
Enzimler
Buğday, arpa, yulaf ve çavdar gibi tahılların yapısında bulunan başlıca antinütrisiyal bileşiklerden
nişasta olmayan polisakkaritler (NOP) kanatlı hayvanlarda yemlerin sindirilebilirliğini
azaltarak verim performansının düşmesine neden olmaktadırlar (Choct ve Bedford., 1999;
Bedford, 2000). NOP’ larca zengin tahıl ağırlıklı yem karmalarının kanatlı hayvanlarda besin
maddelerinin sindirilebilirliğini ve bağırsak içeriğinin vizkozitesi üzerindeki olumsuz etkisinin
yanı sıra koksidiyoz enfeksiyonlarının şiddetinin artmasına neden olabileceği ileri sürülmüştür
(Morgan, 1995). Oluşan yüksek duedonal ve ileal vizkozite nedeniyle yeterince sindirim ve
emilime uğratılamayan sindirilemeyen yapıdaki karbonhidratlar bağırsak lumeninde patojen
mikroorganizmalar için zengin besi yeri oluşturarak kolonizasyonlarının artışına yol açarlar.
213