3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

P 18 Avrupa Birliği’ne Kanatlı Eti İhracatının Önündeki Engellerin
Aşılabilmesinin Yolu; Bölümlendirme mi? Bölgeselleştirme mi?
Şebnem Gürbüz
Avrupa Birliği Bakanlığı; Tarım ve Balıkçılık Başkanlığı, Ankara-Türkiye
Özet
Bilindiği gibi bir ülkenin Avrupa Birliği (AB)’ne hayvansal ürün ihracatı yapabilmesi için AB’nin
hayvan sağlığı ve halk sağlığı alanında ki standartlarına en az eş değer üretim yapabilmesi
gerekmektedir. Türkiye 2000’li yılların başlarından buyana AB’ye kanatlı eti ve ürünlerini
ihraç edebilmek için çalışmalar yürütmüş ve Avrupa Komisyonu Sağlık ve Tüketici Genel
Müdürlüğü’ne bağlı Gıda ve Veterinerlik Ofisi tarafından bir dizi denetime tabi tutulmuştur.
Türkiye menşeili kanatlı eti ve ürünlerinin Avrupa pazarına girmesinin önündeki en büyük
engel Türkiye’de Newcastle hastalığının endemik olarak seyretmesidir. Dünya Hayvan Sağlığı
Teşkilatı bir ülkenin tamamında arilik sağlamanın güç olması nedeniyle hastalıkla mücadele ve
ticaretin devamlılığı açısından hastalıktan ari bölüm ve bölgelerin oluşturulması için rehberler
ve standartlar yayımlamıştır. Ülkenin tamamında Newcastle gibi kanatlı hayvan hastalıklarının
eradikasyonu oldukça maliyetli ve zaman alıcı bir iş olduğundan; ülkemizin de AB ye kanatlı
eti ihracatının önündeki engelleri aşabilmesi için hastalıktan ari bölüm veya bölgelerin
oluşturulması gerekmektedir. Bu konuda AB bölümlendirmeden ziyade bölgeselleştirmeye daha
sıcak bakmaktadır.
Giriş
Bilindiği gibi gıda güvenliğinin ilk aşaması güvenli hammadde temini ile başlar. Çiftlikte
ya da tarlada yetiştirilen ürün sağlıklı olmaz ise en modern, en son teknoloji ile donatılmış
tesislerde işlense bile güvenli olduğundan söz etmek mümkün değildir. Gıda kaynaklı
hastalıkların büyük bir kısmı gıdanın üretiminde kullanılan hammaddenin güvenliğinin yeteri
kadar sağlanamamasından dolayı ortaya çıkmaktadır. Bu nedenledir ki ticarete konu olan ürünün
güvenli hammaddeden elde edilmiş olması uluslararası ticarette aranan en önemli kriterlerden
biridir. Söz konusu ürün hayvansal bir ürün ise; hijyen kriterlerinin yanı sıra mikrobiyolojik
kriterler gibi halk sağlığına yönelik şartları karşılamak zorunda olduğu kadar, kesim anında
hayvan refahı kuralları ve ürünün hammaddesinin elde edildiği hayvanın karşılaması gereken
hayvan sağlığı şartlarını da yerine getirmek zorundadır.
Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Sağlık ve Bitki Sağlığı Önlemleri Anlaşması (SPS)’ na göre
ülkeler bilimsel temellere dayanmak şartı ile insan, hayvan ve bitki sağlığını korumak için
gerekli önlemleri alabilmektedirler. Bu nedenle Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) canlı
hayvan ve hayvansal ürünlerin uluslararası ticaretinde uyulması gereken uluslararası sağlık
standartlarını belirleyerek güvenli ticaretin yapılabilmesinin yolunu açmıştır. Ülkelerin hayvan
hastalıklarını tam anlamı ile eradike etmesi ya da hastalıktan arilik statüsünü korumasında
yaşadıkları güçlükten dolayı 2004 yılında, OIE tarafından hastalıklarla mücadele ve uluslararası
ticaretin devamlılığı amacı ile bölümlendirme ve bölgeselleştirme kavramları ortaya konmuştur
(1,2). OIE ye göre;
Bölüm, uluslararası ticaret amacı ile gözetim, kontrol ve biyogüvenlik önlemleri gereken spesifik
522