3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

asitlerin mısır ve soyadaki sindirilebilirlikleri % 90 düzeyindedir (14). Amino asitlerin emilim
ve birikimi sindirilebilirlik ve birikim oranı olmak üzere iki faktöre bağlıdır ve damızlıkların
gerçek yaşama ve verim payı gereksinimlerinin karşılanması için bu sindirilebilirlik düzeylerinin
esas alınarak rasyon oluşturulması gereklidir (13). Broyler damızlıklarda sindirilebilir amino
asit ihtiyaçlarına yönelik olarak geçmişten bugüne detaylı çalışmalar yapıla gelmekte olup
bu konuda referans noktalarının başlıcaları kanatlı besin maddesi ihtiyaçları kılavuzunda
belirtilmiş (14), bunu takiben araştırıcılar (5) tarafından özellikle broyler damızlıkların amino
asit ihtiyaçları konusunda kapsamlı bilgi veren bir çalışma yapılmış, Leeson ve Summers
(2000) broyler damızlıkların beslenmesi konusunda detaylı bir bilimsel rehber oluşturmuştur.
Halen araştırmacılar bu bilgileri yenilemeye devam etmektedirler. 2006 yılında, etlik piliçler,
damızlıklar ve yumurta tavukları için en çok kullanılan yem hammaddelerinin amino asitlerinin
zahiri sindirilebilirlik katsayıları üzerine bir çalışma yürütülmüş (15), 2013’te broyler
damızlıklarda farklı dönemler için amino asit ihtiyaçları üzerine güncel bir araştırma yapılarak
sonuçları ortaya konmuştur (12).
Çizelge 1. Çeşitli yem hammaddelerindeki amino asitlerin, broyler ve damızlıklar için zahiri
sindirilebilirlik katsayıları (15)
Buğday Mısır Soya Küspesi PTK Kanola küspesi Et-kemik unu
B D B D B D B D B D B D
Treonin 0.72 0.66 0.67 0.63 0.81 0.82 0.60 0.59 0.71 0.71 0.75 0.72
Valin 0.82 0.78 0.83 0.80 0.86 0.86 0.66 0.66 0.77 0.76 0.79 0.78
Metionin 0.85 0.82 0.91 0.92 0.93 0.92 0.74 0.72 0.92 0.92 0.83 0.83
İzolösin 0.86 0.83 0.85 0.83 0.87 0.86 0.62 0.63 0.77 0.77 0.81 0.80
Lösin 0.87 0.84 0.91 0.90 0.86 0.85 0.66 0.66 0.81 0.81 0.81 0.80
Fenilala. 0.87 0.83 0.88 0.87 0.87 0.86 0.76 0.76 0.80 0.81 0.81 0.80
Histidin 0.83 0.78 0.86 0.83 0.88 0.88 0.74 0.73 0.81 0.82 0.80 0.79
Lizin 0.76 0.69 0.79 0.73 0.90 0.89 0.55 0.53 0.79 0.80 0.78 0.78
Arginin 0.81 0.75 0.88 0.86 0.91 0.90 0.85 0.85 0.88 0.89 0.77 0.78
Asp. asit 0.77 0.71 0.81 0.78 0.86 0.85 0.71 0.71 0.76 0.76 0.67 0.62
Serin 0.82 0.78 0.79 0.76 0.85 0.85 0.65 0.68 0.74 0.73 0.73 0.70
Glu. asit 0.91 0.89 0.92 0.91 0.89 0.88 0.82 0.81 0.87 0.88 0.77 0.76
Glisin 0.79 0.73 0.77 0.73 0.84 0.85 0.64 0.65 0.77 0.77 0.71 0.71
Alanin 0.80 0.75 0.90 0.89 0.86 0.86 0.65 0.65 0.79 0.80 0.76 0.76
Tirozin 0.80 0.75 0.79 0.78 0.88 0.88 0.67 0.74 0.79 0.80 0.81 0.80
Broyler damızlıklarda yem tüketimi kısıtlandığından rasyon amino asitlerinin yarayışlılığı,
rasyondaki amino asit tipi ve bileşimi ile amino asit tüketimine bağlıdır (16). Broyler damızlıklarda
amino asit beslemesi, yumurta kalitesi üzerine doğrudan etkili olacağından embriyo gelişimi
ve kaliteli civciv üretimi için son derece önemlidir. Embriyo ve civcivin gelişimi, tamamen
yumurtada depolanmış olan besin maddelerine bağlıdır (13). Yumurtanın önemli bir protein
kaynağı olması ve yumurta kalitesinin kaliteli civciv üretimi için önem arz etmesi dolayısıyla
amino asit beslemesinin yumurta kalitesi üzerine etkisi üzerine yapılan güncel bir çalışmada
(9), toplam ve sindirilebilir amino asit ile gerçek ve zahiri ME esasına göre beslenen broyler
damızlıklarda albumin yüksekliği, haugh birimi ve kuluçka randımanının önemli ölçüde
farklılaştığı bildirilmiştir (Çizelge 2). Çizelgeden de izlenebileceği gibi en yüksek döllülük ve
kuluçka randımanları zahiri ME ve TAA amino asit esasına göre yapılan formülasyonlar ile elde
edilmiştir. Bu sonuçlar genel olarak Leeson ve Summers (2008) tarafından bildirilen diğer yakın
tarihli araştırmalarla uyum halindedir (13). Nitekim aynı araştırıcılar (13) HP seviyesi ile döllülük
arasındaki negatif ilişkiye dikkat çekmektedirler (Çizelge 3). Zira SAA esasına dayalı besleme
ile hayvanların vücut proteini biriktirmesi, başka bir deyişle canlı ağırlık artışı sağlanması
639