3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Kimi zaman ticari yemler halen minimum HP düzeyine göre formüle edilmektedirler, bu durum
genellikle yemlerin ihtiyaçtan önemli ölçüde fazla amino asit içermesine (kükürtlü amino asitler
dışında) neden olur. Örneğin, minimum HP seviyelerine göre formüle edildiğinde mısır-soya
temelli bir rasyon yüksek lizin (ihtiyacın % 30’a kadar üzerinde) ve izolösin içeriğine sahip
olabilmekte ve bu durum kas birikimini artırarak döllülüğün düşmesiyle sonuçlanmaktadır (1).
Damızlık başlatma, geliştirme, damızlık öncesi ve damızlık yemlerine protein ve amino asit
ilave seviyeleri çok sayıda çalışmaya konu olmuş ve spesifik protein ve amino asit seviyelerinin
yem tüketiminde farklılıklar yarattığı belirlenmiştir. Amino asit tüketimi ile yumurta verimi
arasındaki ilişkiyi modellemek için çeşitli çalışmalar yürütülmüştür (5, 24, 25). Ne var ki,
birçok çalışma özellikle yetersiz veya aşırı protein tüketiminin etkilerine odaklanmıştır. Yüksek
protein: enerji oranının üreme performansı ve civciv kalitesini baskıladığı gösterilmiş (13),
fazla HP seviyesinin döllülük üzerinde olumsuz etkisi açık bir şekilde ortaya konmuştur (4).
Araştırmalarda ihtiyaç fazlası amino asitlerin verimi azalttığını gösterirken (1), daha güncel
çalışmalarda da bu bulgular doğrulanmıştır (9, 10, 11). Bu nedenlerle damızlık rasyonları aşırı
amino asit tüketimi sağlamaksızın yeterli miktarda tüketilerek enerji ihtiyacını karşılayacak
düzeyde olmalıdır. Birçok saha çalışmasının sonuçları broyler damızlıklarda geleneksel dişiler
için optimal seviyenin 54-56 g protein/1000 kcal ME; cüce damızlık dişileri içinse 59-62 g
protein/1000 kcal ME olduğunu göstermektedir. Bu oranlar 2750 kcal ME içeren bir rasyon için
sırasıyla % 15 ve %16 HP düzeyi anlamına gelmektedir (26).
Sonuç
Günümüzde broyler damızlıkların çağın gereklerine uygun ve doğru bir şekilde beslenmesinde
amino asit ve protein metabolizması ve sindirilebilirliğinin doğru kavranması önem arz
etmektedir. Özellikle yem değerlendirme etkinliğinin artırılabilmesi, düşük biyolojik değerli
protein kaynaklarının kullanımı ile maliyetlerin düşürülmesi, damızlıkların en önemli
karakteristikleri olan yumurta kalite kriterleri ve üreme performanslarının iyileştirilebilmesi,
doğaya yapılan salınımı ve sıcaklık stresi gibi faktörlerin iyileştirilebilmesi için en önemli
faktörlerden biri sindirilebilir amino asit metabolizmasının doğru bir şekilde ele alınması ve
uygulanmasıdır. Yukarda özetlenen güncel araştırmalarda görüldüğü üzere broyler damızlıklarda
rasyonların ideal amino asit konsepti temelinde hazırlanması, broylerlerdeki gibi doğrudan
pozitif etkiler yaratmak yerine hayvanların performansının farklı şekillerde etkilenmesine yol
açabilmektedir. Bu kapsamda, amino asit beslemesinin damızlıklar için iyi değerlendirilerek,
hayvanların temel veriminin doku birikimi değil döllülük olduğu göz önüne alınarak yapılacak
bir amino asit beslemesi daha sağlıklı sonuçlar vermektedir. Bu alanda gün geçtikçe daha çok
araştırma yapılmakta ve literatüre yeni bilgiler eklenerek kavrayışımız artmaktadır.
Kaynaklar
1. Coon, C. N., M. de Beer, M. Manangi, J. Lu, M. Reyes, K. Bramwell, and J. Sun. 2006.
Broiler breeder nutrition: The amino acids and crude protein requirement of broiler
breeder hens for maintenance, production, and fertility. Proc. Arkansas Nutrition Conf.,
Rogers, AR.
2. Summers, J. D. Meeting the nutrient requirements of broiler breeders. http://www.
thepoultrysite.com/articles/1208/meeting-the-nutrient-requirements-of-broiler-breeders.
2008, Erişim tarihi: Kasım, 2014.
3. Rabello, C.B., Sakomura, N.K. , Longo, F.A.,.Resende, K.T. Couto, H.P. Equação
de predição da exigência de proteína bruta para aves reprodutoras pesadas na fase de
produção. Revista Brasileira de Zootecnia, v.31, p.1204-1213, 2002.
642