3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

Genetik: Etlik piliçlerde büyüme hızı dikkate alınarak yapılan seleksiyonlar sonucu daha iyi
yem değerlendirme ve daha fazla ürün elde edilirken buna karşılık karkas yağ oranının artmasına
neden olunmuştur (4). Bu problemin üstesinden gelmek için daha iyi yem değerlendirme oranı
dikkate alınarak yapılan seleksiyonlar sonucu yağlanmada azalma fakat buna bağlı olarak
karkas su içeriğindeki artış problem olarak ortaya çıkmıştır (9). Yağlanmayla ilgili doğrudan
yada dolaylı seleksiyon çalışmaları sonucu oluşturulan yağlı ve az yağlı hatlarda abdominal
yağ birikimi bakımından önemli farklılıklar tespit edilmiştir (10,11). Günümüzde seleksiyon
yapılarak yağlı ve az yağlı hatları oluşturmak mümkündür (12). Hatlar arası abdominal ve
karkas yağ miktarındaki farklılıklar yağ depolamada genotipin etkisi olduğuna kanıt olup bu
alanda yağlanmaya sebep olan genetik varyasyonun tanımlanıp mekanizmanın aydınlatılmasına
ihtiyaç vardır.
Cinsiyet: Yapılan çalışmalar cinsiyetin yağ depolanması üzerinde önemli etkisinin bulunduğunu
işaret etmekte olup, dişi etlik piliçler erkeklere göre daha fazla yağ depolama özelliğine sahiptir
(8,13). Nikolova ve ark., (3) yapmış oldukları çalışmada dişi etlik piliçlerin erkeklere göre
daha fazla abdominal yağ miktarına sahip olduklarını tespit etmişlerdir. İki cinsiyet arasında
gözlenen bu farklılığın olası kaynakları; metabolizma, yağ depolayabilme kapasitesi, besin
madde gereksinimi ve hormonal yapıdaki farklılıklar olarak sıralanabilir. Tor ve ark., (14) kastre
edilmiş erkek etlik piliçlerin kastre edilmemişlere oranla daha fazla abdominal ve karkas yağına
sahip olduğunu gözlemlemişlerdir. Cinsiyetin abdominal yağ üzerindeki bu etkisi dişilerin daha
erken yaşta kesime gönderilmesiyle belli oranda telafi edilebilir (4).
Yaş: Etlik piliçlerde yaşın abdominal yağ depolanmasında belirgin etkisi olup, yaşlı piliçler
gençlere oranla daha fazla abdominal yağ depolarlar (8,15). Etlik piliçlerde abdominal yağ
miktarındaki artışın 4 haftalık yaştan sonra başladığı ve 6 haftalık yaşa kadar büyümenin
hiperplasia (yağ hücrelerinin sayısındaki artış), 6 haftadan sonra ise hipertrofık (yağ hücrelerinin
boyutundaki artış) olduğu bildirilmiştir (4). Abdominal yağın saptanmasında temel faktör hücre
boyutundaki artış olarak kabul edilmektedir (16). Zerhdaran ve ark., (17) yapmış oldukları
çalışmada 48, 63 ve 70 günlük etlik piliçlerde sırasıyla canlı ağırlıklarının %2.95, %3.26 ve
%4.11’i kadar abdominal yağ tespit etmişlerdir. Sonuç olarak, yetiştirme döneminin uzaması
abdominal yağlanmanın artmasına neden olmaktadır.
Beslenme: Kanatlı hayvanlarda besin maddeleri karkas kompozisyonu üzerinde önemli etkiye
sahiptir (18,19). Yemlerdeki besin madde dengesizliği ve fazla enerji karkasta yağ birikimine
neden olur. Karkastaki yağ birikiminde genel olarak enerji/protein oranı ve yemlerde kullanılan
yağın çeşidi en önemli faktörlerdendir. Büyüme için gerek enerji gerekse protein mutlak
gereklidir. Enerjinin büyüme için gerekli olandan fazlası, enerji/protein dengesini bozulmasına
ve fazla olan enerjinin yağ formunda depolanmasına neden olacaktır (20). Öte yandan enerji
seviyesinin azaltılması, yetersiz enerji alımı nedeniyle karkas yağ kaybı ve aşırı protein
salgılanması ile sonuçlanır. Maalesef yapılmış olan bu şekildeki basit değişimler verimsiz
ekonomik olamayan yüksek proteinli karkas ile sonuçlanmıştır (21). Yapılan diğer çalışmalarda,
gerek proteindeki gerekse enerjideki bu değişiklikler benzer sonuçlar vermiştir (22). Etlik piliç
yemlerinde doymamış uzun zincirli yağ asitlerinin kullanımı doymuş ve doymamış kısa zincirli
yağ asitlerinin kullanıldığı yemlerle beslenen etlik piliçlere göre daha az karkas yağ birikimine
neden olmuştur (23,24). Ayrıca rasyonlardaki amino asit, tuz içeriği (25-27) ve yemin fiziksel
formunun (öğütme, peletleme vs.) karkas yağ depolanması üzerine önemli etkisi gözlenmiştir
(28,29). Abdominal yağ birikimini azaltmaya yönelik çalışmalarda kısıtlı yemleme yöntemleri
547