3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

etkilerinin çok daha fazla zararlı olduğu bildirilmiştir. Dolayısıyla sıcak stresinin nihai ürünle
ilgili olarak tüketici algıları üzerine etkisi olumsuz olacaktır.
Sıcaklık Stresini Azaltmak Üzere Yapılacak Müdahaleler
2010 yılında Gous broyler piliçlerde sıcaklık yükünün olumsuz etkilerini azaltmak üzere
yapılabilecek besleme müdahalelerini aşağıdaki şekilde özetlemiştir:
1) Yüksek besin maddesi yoğunluklu yem kullanımı;
2) Protein/Enerji yoğunluğu oranının yükseltilmesi;
3) Amino asit profilinin iyileştirilmesi;
4) Enerji kaynağının karbonhidrattan yağa doğru değiştirilmesi;
5) Yem formu değişikliği ve kısıtlı yem uygulamasına geçiş;
6) Vitamin çeşit ve düzeylerinde güncelleme;
7) Yem anyon katyon balansının modifikasyonu.
Besin maddesi yoğunluğunun sıcaklık stresine etkisi sınırlı olmasına rağmen, yem konsatrasyonu
yem tüketmek için harcanan enerji sarfiyatını azaltacağından, pozitif etkisi iyi kaliteli peletle
beslemeye benzer olacaktır. Yine fazla protein tüketimini sınırlamak ve rasyon amino asit
profilini optimize etmek metabolizma artığı nitrojenin atılması için harcanacak enerji miktarını
azaltacak olmasına rağmen, sıcaklık stresinin optimum amino asit profile üzerine olan etkileri
tam olarak bilinmemektedir.
Gous (2010) karbonhidrat miktarını azaltıp yağ miktarını azaltmanın metabolik ısı üretimini
azaltacak olmasına rağmen, bu etkinin normal yem hammaddeleri ağırlıklı olan rasyonlarla
uygulanmasında, etkisinin sınırlı olacağını bildirmiştir. Günün en sıcak saatlerinde yemin 4-6
saat kadar süreyle verilmemesinin yemle ilgili ısı artışını sınırlayacağı iyi bilinen bir menejman
uygulamasıdır. Bununla birlikte broyler piliçlerin bu uygulamadan fayda görebilmesi gece
sıcaklığının gündüz sıcaklığından önemli düzeyde düşük olması koşullarında, serin süreç boyunca
besin maddesi alımını telafi edebildiği durumda mümkün olacaktır. Sıcak stresi altındaki
kanatlılar vücutlarında üretilen ısının %80 kadarını soluma yoluyla sağladıkları evoparatif
serinleme ile uzaklaştırmaktadırlar(Van Kampen, as cited by Gous, 2010). Solunum arttıkça
CO 2
kaybı arttığından, sıcaklık stresine maruz kalan tavuklarda daha yüksek katyon:anyon
dengesi faydalı olacaktır.
Yem kompozisyonunu ve formunu optimize etmekten başka, bilimsel literatürde sıcaklık
stresinin olumsuz etkilerini azaltmada kullanılacak bir kısım yem katkı maddelerinin olduğu ve
kullanıldığına yönelik önemli veriler bulunmaktadır. Yapılan araştırmalar ve elde edilen sonuçlar
bu tip yem katkı maddelerindeki temel etkinin anti-oksidan etkiyle ilişkili olduğuna yöneliktir.
Sıcaklık stresinin sonuçlarında tartışıldığı üzere sıcaklık stresi oksidatif prosesleri uyarmaktadır.
Bu yüzden sıcaklık stresi durumunda vitamin A ve E gibi bileşenleri (Sahin et al., 2002) kadar
zencefil kökü tozu ve esansiyel yağı gibi bitkisel ekstraktlar ve esansiyel yağlar kullanılarak
rasyon antioksidan düzeyinin artırılması lipit peroksidasyonunu azaltmaktadır(Habibi et al.,
2014).
Ayrıca vitamin E ilavesi sıcak stresine maruz kalmış broyler piliçlerde bağışıklık tepkisini
iyileştirmektedir(Niu et al., 2009). Placha ve ark.(2014) kekik yağının bağırsak antioksidan
seviyesini artırdığını enterositlerde MDA varlığını azalttığını ve bağırsak bütünlüğünü
416