3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

itkisel ekstrakt ilavesinin performans ve bağırsak mukozası histolojisine etkisi ve deneysel
rasyonlardaki metabolize olabilir enerjiden faydalanma üzerine etkilerini incelemiştir. Bu çalışma
sonunda araştırmacılar broyler rasyonlarında bitki ekstraktlarının kullanılmasının performansı
antibiyotik kullanımına benzer şekilde arttırdığını ve bitkisel ekstraktların hijyenik olmayan
ortamlarda 1 ila 40. günler arasında performansı, bağırsak mukozasını ya da metabolize olabilen
enerjiyi olumsuz etkilemeksizin broyler rasyonlarına antibiyotiklerin yerine katılabileceğini
ortaya koymuşlardır.
Organik Asitler
Küçükersan ve ark. (2005) çalışmalarında yumurta tavuklarında humik asit ilavesinin yem
tüketimi ve yemden yararlanma oranı üzerinde önemli etkisinin bulunduğunu, ayrıca yumurta
verimini artırıcı etkide bulunduğunu belirlemiştir. van Rensburg ve ark. (2006) tarafından
yapılan çalışmada oksihumat ilave edilen yemlerle beslenen broyler piliçlerinde aflatoksinin
vücut ağırlığına olumsuz etkisini azaltmada rol oynadığı, aynı zamanda karaciğer hasarına,
kalp ve mide büyümesine ve aflatoksin toksisitesiyle ilgili diğer hematolojik ve biyokimyasal
değişikliklere karşı koruyucu etki gösterdiği ifade edilmiştir. Yörük ve ark. (2004), yemlerine
humat ve probiyotik ilave edilen yumurtacı hayvanların yumurta kalitesinde bir değişiklik
meydana gelmediğini, ancak geç yumurtlama döneminde yumurta veriminin arttığını,
mortalitenin düştüğünü ve yemden yararlanma oranının iyileştiğini rapor etmiştir. Ayrıca
Kocabağlı ve ark. (2002) humatların broylerlerde büyümeyi ne şekilde uyardığına dair yeterli
bilgi mevcut olmamasına rağmen şelat oluşturan yapıları dolayısıyla azot, fosfor ve diğer
besinlerin alımını arttırabileceğini öne sürmüşlerdir.
İz Elementler ve Bunların Bileşikleri
Tauqir ve Nawaz (2001) tarafından yapılan çalışmada Hubbard cinsi broyler piliçlerin
rasyonlarına eklenen farklı seviyelerdeki sodyum bentonitin, hayvanların besi performansları ve
ekonomik verimlilikleri üzerine etkisi incelenmiştir. Yeme %1, %2 ve %3 oranlarında bentonit
ilavesinin belirli düzeyde canlı ağırlık artışı kazandırdığı gözlemlenmiştir. %1 oranında sodyum
bentonit içeren rasyonla beslenen broylerlerde yem tüketiminde ve verimliliğinde önemli
ölçüde artış olurken, %4 seviyesinde sodyum bentonit içeren rasyonlarla beslenen broylerlerin
performanslarının baskılandığı vurgulanmıştır. Araştırmada sonuç olarak düşük seviyede (%1)
sodyum bentonit içeren rasyonların, sodyum bentonit içermeyen rasyonlara oranla, broyler
üretimini daha kârlı hale getiren etkenlerden biri olduğu bildirilmiştir. Petrovic ve ark. (2010)
ise 21, 35 ve 42 günlük yaşlardaki Ross 308 broylerlerin rasyonlarına farklı miktarlarda Cu,
Zn, Fe, Mn ve Se ilavesinin hayvanların gelişimine ve göğüs ve but kaslarında söz konusu iz
elementlerin konsantrasyonuna etkisini incelemişlerdir. Çalışma sonucunda araştırmacılar söz
konusu elementlerin proteinli formunun ilave edildiği rasyonla beslenen hayvanlarla inorganik
formunun ilave edildiği rasyonla beslenen hayvanlarda çeşitli parametreler üzerine aynı etkilerin
görüldüğünü ortaya koymuşlardır.
Mikroorganizmalar
Yem katkı maddesi olarak kullanılan başlıca mikroorganizmalar prebiyotik ve probiyotiklerdir.
Hajati ve Rezaei (2010) prebiyotiklerin kanatlı sağlığı ve performansını iyileştirmede
kullanılabilecek alternatif katkı maddelerinden birisi olduğu ve ayrıca prebiyotiklerin bağırsak
mikroorganizmalarını ve bağışıklık sistemin değişikliğe uğratarak belirli koşullarda patojenlerin
kolonizasyonunu azalttığı sonucuna varmışlardır. Sinovec ve Markovic (2005) ise prebiyotiklerin
büyüme uyarıcılara alternatif olarak ve enteropatojenlerin kontrolü amacıyla kullanılmasının
507