3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

takım anahtar besin maddeleri de dahil olmak üzere diyet formülasyonlarında bazı besinsel
belirsizlikler devam etmektedir. Örneğin toplam kalsiyum temelli diyet formülasyonları, fitaz
etkilerinin yorumlanması ve yararlanılabilir fosfora göre oranların uygunluğu hususlarında
ciddi bir karışıklığa yol açmaktadır. Ayrıca, enerji kaynağını göz önüne almayan bir metabolik
enerji sistemi kullanılarak yapılan rasyon formülasyonları farklı makro besin maddelerinden
kaynaklanabilme ihtimali nedeniyle, enzim etkilerini uygun ve net bir şekilde belirleyebilme
konusunda ortaya çıkan zorluklara da katkı yapmaktadır. Böcek ve balıklardan insanlara kadar
uzanan geniş bir yelpazade yapılan son araştırmalar enerjinin genellikle tek başına öncelikli
bir hedef olmadığını ve hayvanların verilen diyetteki orantısal enerji kompozisyonuna bağlı
olarak toplam enerjiden fazla veya az miktarda enerji tükettiğini göstermiştir (Simpson &
Raubenheimer, 2012. Enzimlerin doğru ve etkili kullanımı için bu konseptlerin etkisi oldukça
önemlidir, çünkü çok iyi ayarlandığında hayvan performansına etkisi beklenmedik düzeyde
olsa bile, hedef olarak sadece enerji sindirilebilirliğinin artırılması çok doğru değildir. Yem
enzimlerine enerji matriks değerleri tayin edilmesinden ziyade karbonhidratlara, amino asitlere/
proteinlere, yağa ve gerekli olduğu hallerde makro ve mikro minerallere matrik değerleri atanması
daha uygun olacaktır. Bu sayede, pek çok durumda olduğu gibi sadece yağı değil, onun yerine en
uygun enerji sağlayan makro besin maddelerini ikame edecek şekilde yem enzimleri formülüze
edilebilir. Simpson & Raubenheimer (2012) genel itibariyle hayvan ve insan biyolojisi ile ilgili
bu konseptleri büyük bir hassasiyetle gözden geçirmiş olup pek çok türde daha sıkı bir şekilde
regüle edilenin enerji değil hazmedilebilir protein olduğunu göstermişlerdir. Sözkonusu “protein
kaldıracı” etkisi, hem genel olarak monogastrik hayvanların beslemesi üzerinde, hem de diyet
maliyetlerinin azaltılması veya FCR’nin geliştirilmesinde yemlik enzimleri nasıl kullanacağımız
konusunda önemli etkilere sahip olacaktır. Broylerlerin protein alım hedefine yönelik olarak
beslenmeleri halinde (Shariatmadari & Forbes, 1993; Simpson & Raubenheimer, 2012) makro
besin maddelerinin birbirine oranlarını ve spesifik bir enzimin sonuçsal olarak sadece enerji
sindirilebilirliğine olabilecek etkisini değil bireysel olarak amino asit, karbonhidrat ve yağ
sindirilebilirliğine etkisi göz önünde bulundurulmalıdır. Yazarın bakış açısına göre bu hususun
enzimlerin nasıl kullanılacağı ve optimize edileceği ve enzim karışımlarının nasıl oluşturulacağı
üzerinde derinlemesine bir etkisi olacaktır.
Fitaz Süper-doz Uygulama ve Myo-inositol
Fitazın ticari formu ilk defa 1990’lı yılların başında ticarileşmiş olup, önerilen doz
konsantrasyonları yaklaşık fitatın % 30-40’ını hidrolizini temsil eden 1 gr/kg civarındaki P
açığa çıkarma değerleri ile ilişkilendirilmiştir (Selle & Ravindran, 2007). Daha yakın zamanlara
gelindiğinde “ikinci” ve “üçüncü” jenerasyon olarak isimlendirilen fitazlar geliştirilmiş olup
bu fitazlar birim dozlama için benzer bir birimde rasyondaki fitatın % 60-70’ini hidrolize
edebilecek güce sahiptir (Cowieson ve ark., 2011). Fitaz teknolojisindeki sözkonusu gelişmeler,
mide koşullarına uyumun gelişmesi, daha optimal pH profili ve daha iyi termal toleransı da
içerecek şekilde farklı fitaz karakteristikleri ile ilişkilenmiştir. Buna ek olarak fitatların
antibesinsel etkileri ve Ca, Sodyum’un (Na) rolü ve fitatlar ile proteinler arasındaki etkileşim
ile ilgili elde edilen bilgilerden dolayı (Cowieson ve ark. 2010; Selle ve ark., 2012), günümüzde
fitaz uygulamaları 1990’ların başındaki uygulamalara göre çok daha etkili olup bu sayede çok
daha uygun diyet formülasyonları yapılabilmektedir. Bugün itibariyle ise küresel olarak hem
çok iyi anlaşılmayan hem de yeterince tanımlanamayan “süper dozlama” fitaz terimi üzerine
hatırı sayılır bir odaklanma mevcuttur. Yazarların görüşüne göre “süper dozlama” sadece
standart doz için besin maddesi matriksi verildiğinde, geleneksel olarak kullanılanın 2x veya 3x
katı düzeyinde fitaz ilavesi olarak ilave fitazın büyüme destekleyici olarak on-top kullanılması
265