3. Uluslararası Beyaz Et Kongresi

olarak tanımlanmaktadır (5). Bir oligosakkarit olan, prebiyotik olarak kabul edilen ve kitinden
elde edilen kitosan ve kitosanoligosakkaritler (KOS)’in kanatlılarda yem katkı maddesi olarak
kullanılmasına yönelik son yıllarda yoğun çalışmalar yapılmaktadır (6; 7; 8; 9).
Kitin; yengeç, karides, istiridye ve istakoz gibi deniz kabukluları ve böcek gibi eklem bacaklıların
dış iskeleti ile bazı mantar ve alglerin hücre duvarında bulunan beyaz renkli, sert ve elastik
olmayan yapısal bir polisakkarittir (10; 11). Kitosan, kitinin deasetilasyon, deproteinizasyon,
demineralizasyon ve dekolorasyonu sonucu elde edilen bir polisakkarittir (6;12). Kitosanların
kimyasal ve enzimatik metotlarla hidrolize edilmesiyle de nötral pH’daki viskozitesi düşük ve
çözünürlüğü yüksek olan KOS formu geliştirilmiştir (13). Kitosan ve KOS’ler nontoksik, biyouyumlu
ve parçalanabilir özelliktedirler (14).
Kanatlı rasyonuna kitosan ve türevlerinin ilave edilmesinin performansı artırıcı, antimikrobiyal,
antiparaziter ve hipokolesterolemik etkilere sahip olduğu bildirilmiştir (9; 15; 16; 17; 18;
19). Kitosanların kanda trigliserit ve total kolesterol düzeyini düşürerek kanatlılarda lipit
metabolizmasını değiştirdiği ve buna bağlı olarak et kalitesini iyileştirdiği belirtilmektedir (17;
18).Yapılan araştırmalarda broyler rasyonlarına KOS ilave edilmesinin canlı ağırlık (20; 19),
canlı ağırlık artışı (6; 9; 21) ve yem tüketimini artırdığı (19; 21) yemden yararlanma oranını
iyileştirdiği belirlenmiştir (9; 20; 21;). Keser ve ark. (22), etlik piliç rasyonlarına % 0.025 KOS
ilave edilmesinin besi performansı üzerine önemli bir etki oluşturmadığını tespit etmişlerdir.
Bu çalışma; broyler rasyonlarına kitosan oligosakkarit ilavesinin besi performansı, karkas
özellikleri ve iç organ ağırlıkları üzerine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır.
Materyal ve Metot
Bu araştırma, 2010-35 sayılı Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Etik Kurul raporunun
iznine dayalı olarak yapıldı. Denemede özel bir firmadan (Has Tavuk A.Ş., Bursa) temin
edilen 375 adet günlük erkek Ross 308 etlik civciv kullanıldı. Civcivler canlı ağırlıkları
birbirine yakın olacak şekilde her birinde 125 hayvanın olduğu 3 ana gruba ayrıldı. Her ana
grup kendi içinde 25’er civcivden oluşan 5 alt gruba ayrıldı. Civcivler NRC (24)’nin önerdiği
normlara göre hazırlanan başlangıç (0-14. Günler), büyütme (15-28. Günler) ve bitirme (29-42.
Günler) yemleri ile beslendi (Tablo 1). Gruplardan biri araştırma süresince bu karma yemlerle
beslenirken (Kontrol), diğer grupların yemlerine; 50 (Deneme I) veya 100 mg/kg KOS (Deneme
II) ilave edildi. Kümes ortamında gün ışığına ilaveten 23 saat aydınlatma yapıldı. Yem ve su
ad libitum verildi. Araştırma 42 gün sürdürüldü. Bıldırcınların canlı ağırlıkları deneme başında
ve araştırma süresince haftalık olarak belirlendi. Günlük yem tüketiminin, günlük canlı ağırlık
artışına bölünmesiyle yemden yararlanma oranı hesaplandı.
Araştırma bitiminde her alt gruptan grup ortalamasına en yakın 5 adet, her ana gruptan 25 adet
olmak üzere toplam 75 piliç kesilerek karkas verim özellikleri belirlendi. Ayrıca kesimden hemen
sonra pH metre (Orion 3 Star) ile piliçlerin ileum içeriklerinin pH’sı ölçüldü. Araştırmadaki
yemlerin besin madde içeriği A.O.A.C (25)’de bildirilen yöntemlere göre yapıldı. Elde edilen
veriler varyans analizine tabi tutuldu, farklılık olan değerlere Duncan Multiple Range testi
uygulandı (SPPS 16.0).
466